مزایا و معایب قرارداد BOT | قسمت ۲۰
خصوصیات، مزایا و معایب قرارداد BOT
خصوصیات استفاده از روش BOT
چنانچه یک پروژه BOT سازماندهی مناسبی داشته باشد موجب افزایش کارایی و جلب سرمایه بیشتر شده و به دولت این اجازه را می دهد که بعد از ساخت سازه های استراتژیک زیربنایی کنترل آنها دوباره در اختیار بگیرد.
با اینکه قراردادهای BOT برای همه سازه های زیربنایی مناسب نیست اما در شرایط زیر می توان از این نوع قراردادها استفاده کرد:
– در صورتی که بخش خصوصی تمایل برای مشارکت در ساخت سازه های زیربنایی داشته و دولت نیز بخواهد کنترل سازه های زیربنایی را در اختیار بگیرد.
– در بیشتر کشورهای در حال توسعه به دلیل محدود بودن سرمایه دولتی و گسترش نیاز به سازه های زیربنایی این روش بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
-سود زیادی در مراحل ساخت و بهرهبرداری از جهات مختلف در استفاده از این نوع قراردادها وجود دارد (از لحاظ انتقال تکنولوژی، انتقال برخی مسئولیت ها به بخش خصوصی و…)
– برای افزایش کارایی بخش دولتی و بخش های اجرایی و مدیریتی استفاده از مشارکت بخش خصوصی بسیار مناسب است.
– در پروژه هایی که بخش خصوصی بتواند سرمایه خود و سود لازم و وامها را از طریق پرداخت های مصرفکنندگان تامین کند میتواند از این روش استفاده کنند.
مزایای استفاده از روش BOT
– دولت این امکان را می یابد که ساخت پروژههای زیربنایی را تسریع بخشد و در نتیجه کمبود بودجه دولتی تاثیری بر این پروژه ها و تاخیر در ساخت آنها نگذارد.
– امکان تامین منابع مالی بیشتر برای اجرای پروژههای زیربنایی فراهم شده و انتقال ارز خارجی به داخل کشور افزایش می یابد.
– سرمایه ای که در پروژههای BOT توسط بخش خصوصی تامین میشود به عنوان تعهدات و بدهیهای دولت به حساب نمیآید که علاوه بر اهمیت زیاد از جنبه های مالی از جنبه سیاسی نیز بسیار مهم است و باعث افزایش رتبه بندی اعتباری کشور در بازارهای جهانی می شود.
– تعهد حامیان پروژه برای پرداخت اصل و بهره وام ها و هدف آنها برای رسیدن به سود مطلوب باعث ایجاد انگیزه قوی برای افزایش کارایی در مراحل مختلف توسعه، طراحی، ساخت و بهره برداری پروژه می شود.
– به علت اهمیت جریان مالی پروژه از دید وام دهندگان و سرمایه گذاران، محاسبات و ارزیابی های تحقیقی در ابتدای پروژه توسط این گروه ها انجام می شود که همین مسئله اطمینان بیشتری را در این زمینه ایجاد می کند.
– انتقال تکنولوژی، آموزش پرسنل محلی و افزایش کارایی و توسعه بازار سرمایه داخلی از مهمترین مزیت های این روش به حساب می آید.
– به علت بهره برداری بخش خصوصی از تسهیلات ساخته شده کارایی پروژه افزایش یافته و در نتیجه باعث کاهش هزینه ها می شود.
– این روش نسبت به روش هایی که در آن مالکیت پروژه به بخش خصوصی واگذار می شود دارای این مزیت است که پس از دوره مشخص بهره برداری، کنترل پروژه به بخش دولتی بازگردانده می شود که در پروژههای زیربنایی استراتژیک بسیار اهمیت دارد.
– دوران طولانی مدت گردش مالی در این پروژه ها باعث رونق و پیشرفت بازارهای داخلی می گردد.
– در این پروژه ها ریسک های پروژه به بخش خصوصی انتقال می یابد و تمام مسئولیت ها و اجرای مراحل مختلف پروژه به بخش خصوصی واگذار میشود که این عوامل باعث افزایش کارایی دولت در بخشهای دیگر و توسعه اقتصادی بیشتر می شود.
معایب استفاده از روش BOT
– این قراردادها پیچیدگی بسیار زیادی از لحاظ مالی و حقوقی دارند.
– زمان زیادی برای مراحل مذاکره و توسعه پروژه احتیاج است.
– احتیاج به حمایت های قوی دولتی در این پروژه ها بسیار زیاد است.
– به علت طولانی بودن مدت قرارداد، ریسک های بسیار زیادی در این نوع پروژه ها وجود دارد.
– برای موفقیت پروژه احتیاج به فضای مناسب و با ثبات اقتصادی و سیاسی می باشد.
– برای رسیدن به اهداف مورد نظر در این پروژه ها باید قوانین و آیین نامه های مشخص و تعریف شده موجود باشد.
-هزینه هایی در این پروژه ها به وجود می آید که گاهی در صورت عدم کنترل آن ها جزء معایب این نوع قرارداد ها به شمار می رود. نمونههایی از این هزینه ها عبارتند از:
– استفاده دولت از مشاوران فنی، مالی و حقوقی تا بتوانند کمبود اطلاعات خود را در برابر بخش خصوصی جبران کند.
– با هزینه های تحمیل شده بر مصرف کنندگان تا بتوانند تعادل هزینه ها و درآمدها برای بخش خصوصی جبران شود.
– هزینه های تامین مواد و مصالح اولیه
– هزینه های دوره قرارداد معمولاً در این نوع پروژه ها بالاتر از قراردادهای تجاری معمولی است، زیرا معمولاً در این پروژه ها مطالعات طرفهای پروژه زمان و هزینه زیادی را شامل میشود.
برگرفته از کتاب “قراردادهای BOT و کاربرد آن در قراردادهای زیربنایی ایران“
دیدگاهتان را بنویسید