روند حقوق و دستمزد

اهمیت حقوق و دستمزد در طرح‌های توجیهی

در هر طرح توجیهی، بخشی از هزینه‌ها به حقوق و دستمزد کارکنان اختصاص می‌یابد. این هزینه شامل پرداخت حقوق کارکنان تولیدی و غیرتولیدی است که بر اساس درآمد شرکت و مطابق قوانین اداره کار، همراه با بیمه و مزایا برای یک سال مالی محاسبه می‌شود. حقوق و دستمزد کارکنان در این طرح‌ها معمولاً به صورت 30 درصد ثابت و 70 درصد متغیر در بخش هزینه‌های تولید در نظر گرفته می‌شود.

تعریف حقوق و دستمزد

حقوق، پرداخت منظم کارفرما به کارکنان برای انجام کارهای محوله است که معمولاً به صورت ماهانه یا سالانه پرداخت می‌شود. دستمزد هزینه‌ای است که بابت کار انجام‌شده در فرآیند تولید یا ارائه خدمات در مدت زمانی مشخص به فرد پرداخت می‌شود. دو عامل کلیدی در تعیین حقوق و دستمزد عبارتند از:

1. کمیت کار: میزان ساعات یا حجم کاری که فرد انجام می‌دهد.
2. کیفیت کار: سطح مهارت و تخصص به‌کار رفته در انجام وظایف.

تعیین حداقل دستمزد

شاخص‌های تأثیرگذار بر حداقل دستمزد:

• نرخ تورم: شاخص اصلی برای جبران کاهش قدرت خرید.
• شرایط اقتصادی جامعه: توجه به وضعیت اقتصادی کشور و تولیدکنندگان.
• سطح معیشت کارگران: تطبیق درآمد کارگران با هزینه‌های زندگی.

روند تصویب دستمزد در ایران:

نمایندگان کارگری، کارفرمایی و دولت در اسفندماه هر سال، با در نظر گرفتن شاخص‌های فوق، حداقل دستمزد را برای سال آینده تعیین و تصویب می‌کنند.

نقش نرخ تورم در تعیین حقوق و دستمزد

نرخ تورم عاملی کلیدی در تعیین دستمزد کارگران است. این موضوع در تاریخچه حقوق و دستمزد ایران از سال 1358 تاکنون نقش برجسته‌ای داشته است. بررسی روند تغییرات حداقل دستمزد نشان می‌دهد که افزایش دستمزدها معمولاً متناسب با نرخ تورم صورت گرفته است.

بررسی تاریخی حقوق و دستمزد و تورم:

• سال 1358: نرخ تورم 11.4 درصد و حداقل دستمزد 1.701 تومان.
• سال‌های 59-63: دستمزد ثابت 1.905 تومان با کاهش نرخ تورم.
• سال‌های 64-65: افزایش 255 تومانی و دستمزد 2.160 تومان.
• سال‌های 67-68: دستمزد 2.490 تومان، با وجود تورم بیش از 27 درصد.
• سال 69: حداقل دستمزد به 3.000 تومان رسید.
• سال 70: رشد 67 درصدی دستمزد به 5.000 تومان.

تحولات دستمزد از دهه 90 تا امروز

روند رشد حقوق و دستمزد:

1. سال 92:
   • نرخ تورم: 34.7 درصد.
   • حداقل مزد: 487.200 تومان.
2. سال 93:
   • کاهش نرخ تورم به 15.4 درصد.
   • افزایش 25 درصدی دستمزد به 608.910 تومان.
3. سال 96:
   • تورم: 9.6 درصد.
   • دستمزد: 929.931 تومان.
4. سال 97 و 98:
   • سال 97: دستمزد 1.114.000 تومان (رشد 19.7 درصد).
   • سال 98: دستمزد 1.516.000 تومان (رشد 36 درصد).
5. سال 99 و 1400:
   • سال 99: حداقل مزد 1.911.000 تومان (رشد 26 درصد).
   • سال 1400: دستمزد 2.655.000 تومان (رشد 39 درصد).
6. سال 1401:
   • حداقل دستمزد 4.179.800 تومان (رشد 57 درصد).

اجزای دریافتی کارگران

حقوق هر کارگر شامل اجزای مختلفی است که معمولاً فراتر از حداقل دستمزد تعیین‌شده است:

• حق خوار و بار: کمک‌هزینه اقلام مصرفی.
• حق سنوات: برای کارگرانی که سابقه کار دارند.
• حق اولاد: برای کارگرانی که دارای فرزند هستند (تا دو فرزند).

این اجزا باعث می‌شود مجموع دریافتی کارگران بیشتر از حداقل دستمزد تعیین‌شده باشد.

در نمودار زیر تغییرات نرخ رشد دستمزد و نرخ تورم را طی سال های 1358 تا 1401 ملاحظه می کنید.