زنجیره ارزش مایکل پورتر
زنجیره ارزش یک روش برای تحلیل فعالیت های سازمان ها می باشد که با این کار شرکت می تواند مزیت رقابتی خود را تشکیل دهد. تحلیل زنجیره ارزش به سازمان کمک می کند که چگونگی ارزش افزایی به محصول و یا خدمت خود را تشخیص دهد.
بنابراین سازمان مورد نظر می تواند روی قیمت گذاری و فروش محصولات یا خدمات خود با قیمتی بیش از هزینه ایجاد ارزش، برنامه ریزی نماید. سپس تمامی این فعالیت ها، باعث می شوند که حاشیه سود کسب و کار به خوبی مشخص گردند.
مفهوم زنجیره ارزش مایکل پورتر:
در واقع می توان گفت که زنجریه ارزش می تواند برای تصمیم گیری های سازمان ابزار مناسبی باشد و زنجیره فعالیت ها را به دو دسته اصلی و ثانویه تقسیم بندی نماید.
فعالیت های اصلی شامل:
- لجستیک ورودی
- عملیات
- لجستیک خروجی
- بازاریابی و فروش
- خدمات
فعالیت های ثانویه شامل:
- تدارکات
- مدیریت منابع انسانی
- توسعه فناوری
- زیر ساخت ها
زنجیره ارزش:
زنجیره ارزش (Value Chain) به سیستم هایی گفته می شود که برای کسب درآمد مورد استفاده یک شرکت و یا کسب و کار قرار می گیرند. زنجیره ارزش، از زیر مجموعه های کوچک تری تشکیل می شود که به منظور توسعه خدمات و محصولات از آنها استفاده می گردد. این زنجیره از ابتدای فرآیند تولید تا عرضه یک محصول و یا خدمت را شامل می شود.
زنجیره ارزش مایکل پورتر:
مایکل پورتر با توجه به میزان اهمیتی که زنجیره ارزش دارا می باشد، یک ابزار مدیریت استراتژیک برای تجزیه و تحلیل این زنجیره طراحی کرد. وی در سال 1985 روش تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش را در کتاب خود به نام Competitive Advantage مطرح نمود و باور داشت که مزیت رقابتی یک سازمان از بازاریابی و فعالیت های حمایتی (Supportive Activities) آن حاصل می گردد.
همچنین پورتر تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش را به 5 فعالیت اصلی تقسیم کرد و در ادامه 4 فعالیت پشتیبان دیگر نیز برای این زنجیره در نظر گرفت. فعالیت های اصلی زنجیره پورتر شامل موارد زیر می شود:
- لجستیک داخلی
- فعالیت های عملیاتی
- لجستیک خارجی
- بازاریابی و فروش
- خدمات
لذا هدف از انجام فعالیت های اصلی این است که ارزشی بالاتر از هزینه های اجرایی ایجاد شود و سود بالا تری را برای کسب و کار به ارمغان آورد.
فعالیت های اصلی زنجیره پورتر:
در ادامه این مطلب به شرح فعالیت های اصلی زنجیره پورتر که در بالا ذکر شدند، پرداخته شده است.
1- لجستیک داخلی:
فعالیت های لجستیک داخلی (Inbound Logistic) یا همان تدارکات درون سازمانی، در واقع شامل دریافت، ارتباط با تهیه کنندگان، انبارداری و کنترل موجودی مواد اولیه سازمان مورد نظر می باشد. به عنوان نمونه تدارکات داخلی یک فروشگاه آنلاین شامل دریافت و انبار محصولات تولید شده در کارخانه می باشد.
2- فعالیت های عملیاتی:
فعالیت های عملیاتی (Operations)، به فرآیند تولید محصول از مواد اولیه گفته می شود که در طی آن تمامی ورودی های یک سازمان به محصول نهایی تبدیل می شوند. به عنوان نمونه فعالیت عملیاتی یک شرکت که در زمینه فروش محصولات آنلاین کار می کند شامل برندینگ، لیبل زدن و بسته بندی چند محصول به منظور افزودن ارزش به آن خواهد بود.
3- لجستیک خارجی:
لجستیک خارجی (Outbound Logistic)، به تمام فعالیت هایی گفته می شود که برای توزیع محصول در بین مصرف کنندگان انجام می گیرد. این فعالیت ها شامل تحویل، انبارداری و توزیع محصول است. به عنوان نمونه، انبارداری کالاهای ارسالی یا حمل و نقل محصولات را می توان به عنوان تدارکات خارجی یک فروشگاه آنلاین در نظر گرفت.
4- بازاریابی و فروش:
بازاریابی و فروش (Marketing and Sales)، به استراتژی هایی مانند تبلیغات و قیمت گذاری گفته می شود که برای بهتر دیده شدن کالا و جذب مشتریان هدف مورد استفاده قرار می گیرد. به عبارتی می توان گفت که تمام فعالیت هایی که صرف متقاعد کردن مشتری برای خرید محصول شرکت استفاده می شود را به عنوان فعالیت های بازاریابی و فروش در نظر می گیرند.
برای نمونه، تبلیغات اینستاگرام و راه اندازی کمپین ایمیل مارکتینگ در یک کمپانی فروش محصولات آنلاین یک مثال بارز از فعالیت های بازاریابی و فروش به شمار می رود.
5- خدمات:
خدمات (Services)، به تمام فعالیت هایی گفته می شود که باعث بهبود تجربه خرید مشتری می شوند. این خدمات شامل سرویس پاسخگویی به مشتریان، تعمیر و نگهداری، بازپرداخت و مبادله است. به عنوان نمونه فعالیت هایی مانند ارائه خدمات گارانتی، تعمیر و جابجایی در کمپانی فروش محصولات دیجیتالی آنلاین را می توان به عنوان خدمات در نظر گرفت.
تاپ وان مطالعه مقاله ساختار شکست یا wbs را به شما عزیزان پیشنهاد می نماید.
فعالیت های پشتیبان زنجیره ارزش پورتر:
شرکت ها و سازمان ها می توانند با انجام فعالیت های پشتیبان، زنجیره ارزش محصولات کسب و کار خود را تقویت نمایند؛ در واقع این اقدامات نقش مهمی در فعالیت اصلی زنجیره ارزش ایفا می کنند؛ به عنوان نمونه مدیریت منابع انسانی تاثیر زیادی در فعالیت فروش و بازاریابی دارد.
1- واحد خرید:
واحد خرید (Procurement)، به معنی تهیه منابع اولیه یک کسب و کار می باشد که صاحبان کسب و کار با فروشندگان برای خرید مواد اولیه قیمت مناسب، وارد مذاکره می شوند. در واقع می توان گفت که خرید رابطه مستقیمی با فعالیت اصلی تدارکات داخلی دارد، به عنوان نمونه یک فروشگاه آنلاین بایستی محصولات اولیه خود را از کارخانجات تولید کننده خریداری نماید.
2- واحد مدیریت منابع انسانی:
مدیریت منابع انسانی (Human Resource Management) به معنی استخدام و حفظ کارمندانی می باشد که استراتژی های کسب و کار را پیاده سازی می کنند و در بازاریابی، طراحی و فروش محصولات دست دارند. به طور کلی، مدیریت کارمندان در اجرای فعالیت های اصلی بسیار مفید واقع می گردد.
3- زیر ساخت های کسب و کار:
زیر ساخت کسب و کار (Infrastructure)، در واقع به سیستم های پشتیبانی یک شرکت گفته می شود که کارکردهای عملیاتی آن سازمان را پوشش می دهد. این زیرساخت شامل تمام فعالیت های حسابداری، حقوقی و اداری شرکت می باشد که یک زیرساخت محکم برای اجرای تمامی فعالیت های اصلی به شمار می رود.
4- توسعه تکنولوژیک:
واحد توسعه تکنولوژیک (Technological Development)، در طی فرآیند تحقیق و توسعه مورد استفاده قرار می گیرد که این واحد شامل طراحی، توسعه تکنیک های تولید و فرآیند اتوماسیون می باشد. همچنین این واحد شامل تجهیزات، سخت افزار، نرم افزار، دستورالعمل ها و دانش فنی سازمان است. بنابراین می توان گفت که کسب و کارهایی همچون سرویس های کلاد که با هدف کاهش هزینه های فناوری به فعالیت مشغول می باشند جزئی از این واحد محسوب می شوند.
تاپ وان مطالعه مقاله طرح کسب و کار یا بیزینس پلن را به شما عزیزان پیشنهاد می نماید.
پیاده سازی زنجیره ارزش پورتر:
برای شناسایی و درک زنجیره ارزش سازمان مورد نظر بایستی مراحل زیر انجام شود:
قدم اول، شناسایی زیرمجموعه های فعالیت های اصلی:
در قدم اول بایستی مشخص گردد که چه فعالیت کوچکی (Subactivity) برای هر کدام از فعالیت های اصلی ارزش ایجاد می کند. به طور کلی سه نوع Subactivity وجود دارد که توضیح هر کدام از آنها به شرح زیر است:
فعالیت های مستقیم (Direct Activities):
این نوع از فعالیت ارزش ایجاد می کند؛ به عنوان نمونه فعالیت هایی از قبیل تماس با فروشگاه های کتاب، تبلیغات و فروش آنلاین به عنوان فعالیت های مستقیم در بخش بازاریابی و فروش یک کمپانی ناشر کتاب در نظر گرفته می شوند.
فعالیت های غیر مستقیم (Indirect Activities):
این نوع از فعالیت ها باعث می شوند که فعالیت های مستقیم به راحتی انجام شوند. به عنوان نمونه فعالیت هایی از قبیل مدیریت فروش و نگهداری از اطلاعات مشتریان در کمپانی نشر کتاب، جز فعالیت های غیر مستقیم می باشند.
تضمین کیفیت (Quality Assurance):
به منظور کسب اطمینان از استاندارد های فعالیت های مستقیم و غیر مستقیم می توان از تضمین کیفیت استفاده نمود. به عنوان نمونه فعالیت هایی از قبیل ویرایش متن کتاب یا اصلاح تبلیغات آن را می توان به عنوان فعالیت تضمین کیفیت کمپانی ناشر در نظر گرفت.
قدم دوم، شناسایی زیر مجموعه های فعالیت های پشتیبان:
در این قدم بایستی زیر مجموعه های مربوط به هر کدام از فعالیت های پشتیبان تعیین شوند. به عنوان نمونه، بایستی در نظر داشت که مدیریت منابع انسانی تا چه میزان ارزش فعالیت های اولیه را افزایش خواهد داد. سپس لازم است که فعالیت های کوچک (Subactivity) و ارزش آفرین در زیرساخت های سازمان مورد نظر، شناسایی شوند. این فعالیت ها ماهیت چند عملکردی (Cross-Functional) دارند و مختص به یک فعالیت خاص نمی باشند بنابراین لازم است که مولفه های مستقیم، غیر مستقیم و تضمین کیفیت آنها نیز شناسایی شوند.
قدم سوم، شناسایی پیوند ها:
در این قدم لازم است که ارتباط بین تمام فعالیت های شناسایی شده مشخص گردند. این کار بسیار زمان بر می باشد اما فاکتور مهم و کلیدی برای افزایش مزیت رقابتی در چارچوب زنجیره ارزش به شمار می رود. به عنوان نمونه، بایستی دقت نمود که بین مقوله توسعه منابع انسانی و حجم فروش یک ارتباط مستقیم وجود دارد.
قدم چهارم، شناسایی فرصت ها:
در این قسمت تمامی فعالیت ها و پیوندهای شناسایی شده، مورد بررسی قرار می گیرند و بایستی اقدامات لازم در جهت تغییر یا بهبود آنها انجام شود.
مثال زنجیره ارزش در یک کارخانه:
در این قسمت به مثال کلیدی مایکل پورتر که یک کارخانه تولیدی می باشد، اشاره می گردد که می توان یک تولید کننده شکلات یا یک خودرو ساز و یا هر کارخانه تولیدی دیگری را شامل شود. در این مثال، پورتر توضیح می دهد که پنج فعالیت کلیدی در هر فرآیند تولیدی قابل تصور می باشد:
در پایان مطالعه مقاله احتمال وقوع ریسک به مخاطبین عزیز پیشنهاد می گردد.
دیدگاهتان را بنویسید