نحوه تعیین احتمالات وقوع ریسک
یکی از پیچیده‌ترین مراحل مدیریت ریسک، تعیین احتمالات وقوع ریسک‌ها است. این فرآیند، اگرچه در نگاه اول دشوار به نظر می‌رسد، اما با اتخاذ دیدگاه مناسب و شخصی‌سازی روش‌های مورد استفاده، می‌تواند به یک ابزار قدرتمند در مدیریت ریسک تبدیل شود. در ادامه، به بررسی مراحل و اصول مرتبط با این موضوع می‌پردازیم.
تعیین احتمال وقوع ریسک بر اساس ماهیت پیامدها
پیامدهای وقوع ریسک می‌توانند منفی (تهدید)، مثبت (فرصت) یا نامشخص (نااطمینانی) باشند. سازمانها باید سطوح احتمال را متناسب با این پیامدها تعریف کنند. برای مثال:
- ریسک با پیامد منفی: نیاز به تدوین راهکارهای کاهش احتمال و اثرات.
- ریسک با پیامد مثبت: شناسایی فرصت‌ها برای بهره‌برداری بهینه.
- ریسک با پیامد نامشخص: تحلیل دقیق برای شفاف‌سازی اثرات.
این سطوح، معمولاً در قالب مقیاس‌های کیفی (پایین، متوسط، بالا) و گاهی کمی ارائه می‌شوند.
مدل‌سازی احتمالات با ماتریس‌های ریسک
یکی از ابزارهای رایج برای تعیین احتمال وقوع ریسک، استفاده از ماتریس‌های ریسک است. این ماتریس‌ها بر اساس دو معیار احتمال وقوع و شدت پیامد طراحی می‌شوند.
مثال: ماتریس کیفی ۳×۳
- ریسک ۱: احتمال و اثر پایین.
- ریسک ۲: احتمال متوسط، اثر بالا.
- ریسک ۳: احتمال و اثر بالا.
افزایش دقت با ماتریس‌های ۶×۶
برای شرایط پیچیده‌تر، سازمانها می‌توانند از ماتریس‌های ۶×۶ یا حتی سفارشی استفاده کنند تا دیدگاه دقیق‌تری نسبت به ریسک‌ها داشته باشند.
هدف اصلی این روش‌ها، اولویت‌بندی ریسک‌ها برای تحلیل بیشتر و اتخاذ تصمیمات مناسب است.
تاپ وان مطالعه مقاله ساختار شکست را به شما عزیزان پیشنهاد می نماید.
تکنیک‌های ارزیابی ریسک
ارزیابی ریسک نیازمند استفاده از تکنیک‌های متنوع برای جمع‌آوری داده‌ها و تحلیل اطلاعات است. مهم‌ترین تکنیک‌ها شامل موارد زیر می‌باشند:
- پاسخ‌نامه و چک‌لیست‌ها:
ابزارهایی از پیش تعیین‌شده که اطلاعات مرتبط با ریسک‌ها را به صورت ساختاریافته جمع‌آوری می‌کنند. - کارگاه‌ها و جلسات طوفان فکری:
- گردآوری ایده‌ها و بررسی احتمالات تأثیرگذار.
- بحث درباره اهداف و انتظارات ذی‌نفعان.
- تحقیق، تفحص و حسابرسی:
- بررسی فرآیندها و فعالیتهای سازمان.
- انجام حسابرسی برای شناسایی نقاط ضعف.
- فلوچارت‌ها و تحلیل وابستگی‌ها:
تحلیل فرآیندهای داخلی سازمان برای شناسایی عناصر کلیدی. - روش‌های HAZOP و FMEA:
ابزارهایی عددی برای تحلیل شکست‌ها و پیشگیری از فجایع احتمالی. - تحلیل‌های SWOT و PESTLE:
تحلیل‌های قانون‌مند برای شناسایی فرصت‌ها و تهدیدها.
طبقه‌بندی ریسک‌ها
طبقه‌بندی ریسک‌ها به سازمانها کمک می‌کند تا منبع ایجاد و نوع ریسک‌ها را بهتر شناسایی کنند. این طبقه‌بندی معمولاً شامل دسته‌های زیر است:
- ریسک‌های مرتبط با کنترل مالی
- ریسک‌های عملیاتی
- ریسک‌های مرتبط با اعتبار سازمان
- ریسک‌های تجاری
هر سازمان باید سیستم طبقه‌بندی مختص به خود را بر اساس اندازه، پیچیدگی، و گستره ریسک‌های موجود طراحی کند.
اصول طراحی برنامه مدیریت ریسک
یک برنامه مدیریت ریسک موفق باید ویژگی‌های زیر را داشته باشد:
- هم‌بستگی با سطح ریسک سازمانی:
برنامه باید متناسب با نوع و شدت ریسک‌ها باشد. - جامعیت:
شامل تمام فعالیتهای سازمانی شود. - حل شدن در ساختار سازمانی:
به عنوان بخشی از فعالیتهای روزمره در نظر گرفته شود. - پویایی و انعطاف‌پذیری:
قابلیت تغییر در مواجهه با شرایط جدید را داشته باشد.
تمرکز اصلی چنین برنامه‌هایی بر ارزیابی ریسک‌های کلیدی و ایجاد واکنش‌های مناسب برای کاهش اثرات آنها است.
نتیجه‌گیری
تعیین احتمالات وقوع ریسک و پیامدهای آن، کلیدی‌ترین گام در مدیریت ریسک سازمانی است. با استفاده از ابزارها، تکنیک‌ها و اصول مناسب، سازمانها می‌توانند تحلیل دقیقی انجام داده و برنامه‌های مدیریت ریسک را به صورت اثربخش عملیاتی کنند. توجه به این نکات به سازمانها کمک می‌کند تا بیشترین میزان ارزش پایدار را از فعالیتهای خود به دست آورند و در برابر تهدیدها مقاوم‌تر عمل کنند.
در پایان مطالعه مقاله خطاهای کامفار و روش رفع آنها به مخاطبین عزیز پیشنهاد می گردد.
