انواع مدل های ارزیابی ریسک

ارزیابی مقدماتی خطر به روش PHA

روش Preliminary Hazard Analysis (PHA) یکی از ابتدایی‌ترین روش‌های ارزیابی خطر است که به شناسایی مناطق بحرانی سیستم و شناسایی نسبی خطرات می‌پردازد. این روش، معیارهای طراحی ایمن را مورد توجه قرار می‌دهد و از تجارب ایمنی موجود بهره می‌گیرد. اما یکی از معایب اصلی این روش، عدم اطمینان از کشف تمامی خطرات احتمالی است.

فهرست مقدماتی خطر PHL

روش Preliminary Hazard List (PHL) به عنوان یک ابزار ابتدایی و کاملاً تجربی شناخته می‌شود. این روش برای تهیه فهرستی از خطرات اولیه استفاده می‌شود و معمولاً برای شروع ارزیابی ریسک در پروژه‌ها به کار می‌رود.

روش HAZOP

روش Hazard and Operability Study (HAZOP) یک روش کیفی برای شناسایی ریسک‌های بسیار خطرناک است. این روش به کمک تیمی متخصص که در حوزه‌های مختلف علمی فعالیت دارند، انجام می‌شود. هدف اصلی HAZOP، بررسی جزئیات سیستم و شناسایی ناهنجاری‌ها و خطرات مرتبط با عملکرد آن است.

ارزیابی ریسک زیر سیستم SSHA

روش Sub System Hazard Analysis (SSHA) برای شناسایی خطرات ناشی از طراحی سیستم‌های بزرگ به کار می‌رود. این روش، خطاها، نقص‌ها و مسائل مربوط به تجهیزات، نرم‌افزارها و خطاهای انسانی را به صورت جداگانه یا ترکیبی تحلیل می‌کند. با توجه به پیچیدگی زیرسیستم، معمولاً این روش توسط سازنده وسیله مورد نظر انجام می‌شود.

ارزیابی ریسک به روش SHA

روش System Hazard Analysis (SHA) وضعیت ایمنی کل سیستم را ارزیابی می‌کند و نتایج روش SSHA را جمع‌بندی می‌نماید. این روش ارتباط میان زیرسیستم‌ها را از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار می‌دهد. هدف آن، درک جامع‌تر از خطرات و راهکارهای کاهش آن‌ها در سطح کلان است.

ارزیابی ریسک به روش O&SHA

روش Operation and Support Hazard Analysis (O&SHA) برخلاف سایر روش‌ها، بر خطرات محیطی، کارکنان، روش‌های انجام کار و تجهیزات متمرکز است. این روش به شناسایی، ثبت و ارزیابی خطرات ناشی از فعالیت‌ها یا وظایف افراد در عملکرد سیستم می‌پردازد و از این طریق ریسک‌های عملیاتی را کاهش می‌دهد.

ارزیابی درخت خطا FTA

روش Fault Tree Analysis (FTA) وضعیت‌های نامطلوب یا بحرانی را تحلیل می‌کند. در این روش، تمامی مسیرهایی که می‌توانند منجر به وقوع یک خطا یا وضعیت ناخواسته شوند، شناسایی می‌شوند. این روش، مدلی تصویری از خطاها ارائه می‌دهد و می‌تواند به شکل کیفی یا کمی اجرا شود.

ارزیابی خطرات نرم‌افزار SWHA

روش Software Hazard Analysis (SWHA) به شناسایی و ارزیابی خطاهای نرم‌افزاری می‌پردازد. این خطاها شامل:

• خطاهای برنامه‌نویسان
• خطاهای ناشی از مشخصات نادرست نرم‌افزار به دلیل عدم درک کامل سیستم

این روش برای کاهش مشکلات نرم‌افزاری در سیستم‌های پیچیده بسیار کارآمد است.

روش شناسایی کانون خطرات FMEA

روش Failure Mode and Effects Analysis (FMEA) بر نقص‌هایی تمرکز دارد که می‌توانند باعث ایجاد وضعیت‌های غیرقابل اعتماد در سیستم شوند. این روش به بررسی موارد زیر می‌پردازد:

• نحوه خرابی و از کار افتادن جزئیات سیستم
• پیامدهای خرابی‌ها بر عملکرد کلی سیستم

غفلت مدیریت و درخت ریسک MORT

روش Management Oversight and Risk Tree (MORT) تحلیل دلایل و عوامل مؤثر بر بروز حوادث را در دستور کار قرار می‌دهد. این روش به عنوان راهنمایی برای بررسی علل ریشه‌ای سوانح استفاده می‌شود و به ارتقای بحث‌های مرتبط با تحلیل علت ریشه‌ای کمک می‌کند.

نتیجه‌گیری

هر یک از مدل‌های ارزیابی ریسک با توجه به نیاز پروژه و پیچیدگی سیستم انتخاب می‌شوند. برای دستیابی به حداکثر ایمنی، ترکیب این روش‌ها و به کارگیری مناسب آن‌ها ضروری است. مطالعه این روش‌ها به متخصصین کمک می‌کند تا خطرات را به صورت دقیق‌تری شناسایی و مدیریت نمایند.

در پایان مطالعه مقاله روش های تامین مالی پروژه ها به مخاطبین عزیز پیشنهاد می گردد.