اوراق اجاره

صکوک اجاره یکی از انواع اوراق مبتنی بر دارایی است و اوراق بهادار با نام و قابل نقل و انتقالی است که هر ورقه آن نشان دهنده مالکیت مشاع دارنده آن در دارایی مبنای انتشار اوراق اجاره است. در اوراق اجاره، حق استفاده از منافع یک دارایی یا مجموعه ای از دارایی ها، در قبال اجاره بها از مالک به شخص دیگری منتقل می شود. مدت قرارداد اجاره مشخص است و اجاره بها را می توان در ابتدای دوره، انتهای دوره با سررسیدهای ماهانه، فصلی یا سالانه پرداخت کرد. از آنجا که این اوراق بیانگر مالکیت مشاع فرد است می توان آن را در بازار ثانوی و به قیمتی که توسط عوامل بازار تعیین می شود، معامله کرد.

اولین اوراق اجاره در ایران جهت تامین مالی خرید یک فروند هواپیما توسط شركت هواپیمایی ماهان در سال 1389 با حجم 15.29 میلیارد تومان منتشر گردید.

انواع اوراق اجاره

هرکدام از این اوراق نیز اهداف مشخصی دارند و به لحاظ اهداف انتشار، اوراق اجاره موجود در بازار سرمایه را می توان به 4 دسته تقسیم کرد:

اوراق اجاره تامین دارایی

هدف اصلی منتشر کردن این اوراق، جذب سرمایه برای تامین تجهیزات یا یک دارایی مورد نیاز است. به عنوان مثال، یک شرکت هواپیمایی برای خرید تجهیزات و هواپیماهای مورد نیاز خود، از این نوع اوراق استفاده می کند.

اوراق اجاره تامین نقدینگی

این اوراق برای زمان هایی استفاده می شود که شرکت خط تولید یا تجهیزات مورد نیاز خود را در اختیار دارد و در حال حاضر برای پیشبرد اهداف خود، نیازمند منابع جدید است؛ به همین دلیل، شرکت برخی از دارایی های خود را با استفاده از نهاد واسطه، می فروشد (در حقیقت تغییر مالکیت می دهد) و دوباره با استفاده از اوراق مذکور آن ها را اجاره می کند و مبلغ جمع آوری شده نیز برای استفاده شرکت، از نهاد مالی واسطه دریافت می شود. این نوع اوراق غالبا به صورت اجاره به شرط تملیک هستند و پس از پایان مدت زمان مورد نظر، شرکت موظف است دارایی های فروخته شده را دوباره خریداری کند تا در این صورت مبلغ اصلی سرمایه گذاران برگشت داده شود.

اوراق اجاره رهنی

گاهی اوقات، شرکت ها به جای انتشار اوراق و تامین سرمایه از محل اشخاص حقیقی یا حقوقی، همان مبلغ را از بانک و با شرایط اجاره به شرط تملیک دریافت می کنند. در این حالت، شرکت سود یا اجاره را در بازه های زمانی به بانک می پردازد و پس از اتمام، دارایی را از بانک خریداری می کند. در طی مدت زمانی که شرکت بابت دارایی مربوطه اجاره پرداخت می کند، بانک صاحب آن دارایی شناخته شده و اصطلاحا، دارایی در رهن بانک است. تحت هر شرایطی مانند نیاز مالی بانک یا نیاز به تامین سرمایه برای سرمایه گذاری، اگر بانک دارایی در رهن خود را به صورت اوراق اجاره منتشر کند، اوراق اجاره رهنی نامیده می شود؛ در این صورت خریداران، اجاره یا سود را از شرکت بانی اولیه دریافت می کنند.

اوراق اجاره جهت تشکیل شرکت لیزینگ

این نوع اوراق برای تامین سرمایه و تشکیل شرکت برای فعالیت تجاری است. با سرمایه جذب شده، دارایی های خاصی که اکثر شرکت ها به دنبال تامین آن ها هستند را خریداری می کنند. این شرکت ها با دارا بودن اعتبار و سرمایه، مشغول به انتشار اوراق اجاره برای شرکت های بانی می شوند و دارایی های مورد نیاز هر شرکت را به آن ها اجاره می دهند.

در جدول زیر تعدادی از اوراق اجاره در ایران به همراه نوع آن را می توانید مشاهده کنید.

دستورالعمل انتشار صکوک اجاره (ریالی و ارزی) در شبکه بانکی در سال 1390 به تصویب شورای پول و اعتبار رسید که شما می توانید برای دریافت این دستورالعمل، اینجا کلیک کنید.