روش غیر قرضی به مجموعه‌ای از روش‌ها اطلاق می‌شود که در آن برگشت اصل و سود از سوی سیستم بانکی یا دولت تضمین نمی‌شود و ریسک برگشت سرمایه و منابع به عهده سرمایه‌گذار است. این روش‌ها به طور کلی در چارچوب سرمایه‌گذاری‌ها قرار می‌گیرند. در این شیوه، تامین‌کننده منابع مالی (سرمایه‌گذار) با پذیرش ریسک‌های ناشی از استفاده از منابع مالی در یک طرح یا فعالیت اقتصادی، انتظار دارد که بازدهی این منابع از عملکرد اقتصادی آن طرح تامین شود. در حقیقت، این نوع سرمایه‌گذاری مبتنی بر ریسک است و از طریق عملکرد اقتصادی طرح انتظار سود می‌رود.
انواع روش‌های سرمایه‌گذاری غیر قرضی
سرمایه‌گذاری غیر قرضی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود که هرکدام ویژگی‌ها و شرایط خاص خود را دارند:
1. سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی
سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) به معنای خرید سهام یک شرکت توسط یک شرکت یا سرمایه‌گذار واقع در خارج از مرزهای آن کشور است. این نوع سرمایه‌گذاری به عنوان یک سرمایه‌گذاری فرامرزی شناخته می‌شود که هدف آن ایجاد رابطه پایدار و بلندمدت در یک موسسه اقتصادی دیگر کشور است. سرمایه‌گذار در این نوع سرمایه‌گذاری به طور مستقیم در تصمیم‌گیری‌ها و عملیات اقتصادی آن موسسه تأثیرگذار خواهد بود. ویژگی‌های این نوع سرمایه‌گذاری شامل موارد زیر است:
- خرید سهام عمده یا کامل یک شرکت خارجی
- ایجاد شعبه فرعی از شرکت
- مشارکت در تولید، سود، یا زمان
- ارائه مدیریت، فناوری، و تجهیزات به شرکت مقصد
در این نوع سرمایه‌گذاری، معمولاً بر شرکت‌هایی تمرکز می‌شود که در اقتصادهای باز فعالیت دارند و از نیروی کار ماهر و پتانسیل رشد بالاتری برخوردار هستند.
2. سرمایه‌گذاری غیرمستقیم خارجی
در مقابل سرمایه‌گذاری مستقیم، سرمایه‌گذاری غیرمستقیم خارجی شامل مواردی است که در آن سرمایه‌گذار خارجی قصد ندارد مالکیت و سهام عمده‌ای در شرکت‌های خارجی داشته باشد. این نوع سرمایه‌گذاری از طریق روش‌هایی مانند مشارکت مدنی، بیع متقابل، و قراردادهای BOT (ساخت، بهره‌برداری و واگذاری) صورت می‌گیرد. در این روش، برگشت سرمایه و منافع آن به طور کامل از عملکرد اقتصادی طرح ناشی می‌شود و وابسته به تضمین دولت یا بانک‌ها نیست.
این نوع سرمایه‌گذاری می‌تواند به ویژه زمانی مفید باشد که سرمایه‌گذار بخواهد بخش‌هایی از پرتفوی خود را به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های خارجی تخصیص دهد، بدون اینکه درگیر مدیریت مستقیم آن‌ها شود. از مزایای این نوع سرمایه‌گذاری می‌توان به سهولت شناسایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری و بهره‌برداری از بازده بدون نیاز به مدیریت مستقیم اشاره کرد.
تاریخچه سرمایه‌گذاری خارجی در ایران
سرمایه‌گذاری خارجی در ایران تاریخچه‌ای پیچیده دارد. در دهه‌های اول قرن بیستم، در سال‌های 1310-1311 سرمایه‌گذاری‌های خارجی در قالب اعطاء امتیاز به افراد خارجی صورت می‌گرفت. این امر باعث ایجاد عدم اعتماد عمومی نسبت به سرمایه‌گذاران خارجی شد و در نهایت منجر به ملی شدن صنعت نفت در سال 1330 شد. در دهه 1330، سرمایه‌گذاری خارجی در ایران به طور چشمگیری کاهش یافت، اما پس از تصویب قانون جلب و حمایت از سرمایه‌گذاری‌های خارجی در سال 1334، این روند مجدداً افزایش یافت.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، وضعیت اقتصادی کشور به شدت تحت تاثیر قرار گرفت. خروج سرمایه‌گذاران و کاهش واردات و صادرات باعث ایجاد بحران اقتصادی شد. با تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و دولتی شدن اکثر فعالیتهای اقتصادی، محدودیت‌هایی برای جلب سرمایه‌گذاری‌های خارجی ایجاد شد. این عوامل باعث کاهش شدید سرمایه‌گذاری خارجی در کشور و کاهشی در روند آن شد.
نتیجه‌گیری
روش‌های غیر قرضی یا سرمایه‌گذاری، به دلیل ریسک‌های بالای آن‌ها، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و تحلیل شرایط بازار هستند. سرمایه‌گذاران باید با آگاهی کامل از خطرات و مزایای این نوع سرمایه‌گذاری‌ها وارد بازار شوند تا بتوانند بازدهی مناسب را از منابع خود کسب کنند. در این راستا، سرمایه‌گذاری مستقیم و غیرمستقیم هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند که انتخاب بین آن‌ها بستگی به شرایط اقتصادی، ریسک‌پذیری و اهداف سرمایه‌گذار دارد.
