سرمایه مالی از موضوعاتی است که در بحث راه‌اندازی هر سرمایه‌گذاری جدید مطرح می‌شود.

انواع روش‌های تامین مالی:

  • دریافت وام کوتاه یا بلند مدت
  • مشارکت در سرمایه گذاری
  • سرمایه گذاری به شرط خرید محصول
  • فروش سهام شرکت یا صدور اوراق قرضه (دو روش آخر برای شرکتهای بزرگ مقدور است) و غیره.

تامین مالی پروژه‌ها چه مربوط به بخش دولتی باشد و چه بخش خصوصی یا از طریق منابع داخل کشور صورت می‌گیرد یا از طریق جذب منابع خارجی. در هر کدام از این روش‌ها گزینه‌های مختلفی وجود دارد که کارفرمای پروژه با توجه به نیاز خود از یکی از این دو روش پروژه خود را تامین مالی می‌کند.

امروزه با رشد و توسعه بازار سرمایه، امکان تامین مالی از طریق انتشار برخی اوراق بهادار در بازار سرمایه فراهم شده است. عرضه اولیه سهام نیز، یکی از روش های تامین مالی بلندمدت برای شرکت ها در بازار سرمایه محسوب می شود.

برای این که شما بتوانید سهام شرکتی را در بازار بورس خرید و فروش کنید، آن شرکت باید وارد بازار بورس شده باشد و قوانین و مقرراتی که سازمان بورس تعیین کرده است را رعایت کند. به بیان دیگر آن شرکت باید در بورس پذیرش شود.
فرض کنید شرکتی با رعایت قوانین سازمان بورس توانسته وارد بازار سهام شود. حال باید سهام خود را برای اولین بار عرضه کند. به اولین روزی که سهام آن شرکت در بورس برای عموم مردم عرضه می شود، عرضه عمومی اولیه (initial public offering) یا به طور عامیانه عرضه اولیه می گویند.

مراحل ورود به بازار سرمایه ایران

در شکل زیر می‌توانید مراحل عرضه اولیه سهام و ورود به بازار بورس اوراق بهادار ایران را مشاهده کنید.

با عرضه اولیه نه تنها شرکت ها می توانند وارد بورس شوند بلکه سهامداران می توانند ارزش واقعی سهام شرکت را تعیین کنند. از آن جا که عرضه اولیه در قیمتی کمتر از ارزش اصلی خود ارائه می شود، سهامداران بعد از رشد قیمت، زمانی که به نظرشان قیمت به محدوده منصفانه رسید، می توانند با فروش سهام خود، قیمت اصلی سهام شرکت را تعیین کنند.

روش هاي عرضه عمومی سهام

الف) روش حراج یا مزایده :
1. حراج انگلیسی
2. حراج هلندی
3. روش حراج با سفارش مهر و موم شده: 1. روش حراج اولین قیمت 2. روش حراج دومین قیمت
ب) عرضه با قیمت ثابت
ج) روش ثبت دفتری
عرضه اولیه ها از ابتدای شروع به کار بورس وجود داشته اند و هر شرکت تازه واردی این فرآیند را تجربه کرده، اما عرضه اولیه به روش “بوک بیلدینگ” یا همان روش”ثبت سفارش” از مرداد 96 شروع شده است. تا قبل از این عرضه اولیه ها با استفاده از حراج انجام می شدند و در نتیجه هر شخصی که زودتر سفارش خرید ارسال می کرد می توانست از این سهام بخرد (درست مثل صف خریدهای همین الان) اما با توجه به مساوی نبودن شرایط بین سهامداران، روش ثبت سفارش جایگزین این روش شد.
در روش ثبت سفارش بعد از تعیین بازه زمانی و قیمتی ثبت نام، همه افراد می توانند در عرضه اولیه ثبت نام کنند و در نهایت سهام عرضه شده به طور مساوی بین تمام شرکت کننده ها تقسیم می شود.
نکته مهم و قابل توجه این است که « عرضه اولیه » بودن هیچ ربطی به قدمت شرکت ندارد و شرکت هایی با سابقه کار بالا هم می توانند تازه وارد بازار بورس شوند.

ساعت ثبت سفارش خرید عرضه اولیه چیست؟
زمان ثبت سفارش عرضه اولیه از قبل مشخص نیست و در همان روز عرضه توسط ناظر اعلام می شود که معمولا بین ساعت 10 تا 12 همان روز انتخاب می شود. این بازه زمانی تحت شرایط خاصی قابل تمدید است و می تواند افزایش یابد در صورت تغییر از طریق ناظر اطلاع رسانی می شود.
با توجه به اینکه در روز عرضه اولیه درگاه های بانکی با ترافیک بالایی مواجه هستند بهتر است حساب معاملاتی خود را از روزهای قبل، به میزان سرمایه مورد نیاز عرضه اولیه افزایش دهیم تا در بازه زمانی ثبت سفارش با مشکل مواجه نشویم. همانطور که گفته شد، چون عرضه اولیه گزینه جذابی برای سرمایه گذاران است، تعداد مراجعه کنندگان در این روز بالاست و این می تواند مشکلاتی به وجود آورد. خرید خودکار عرضه اولیه ها به روش های مختلفی انجام می شود. در بعضی کارگزاری ها اگر شما موجودی کافی داشته باشید، بدون این که سفارش خود را ثبت کنید، عرضه اولیه در سقف قیمت و سقف تعداد برای شما خریداری می شود. (البته این حالت نیازمند یک قرارداد قبلی است.) دقت کنید که اگر موجودی حساب شما کافی نباشد، درخواست شما ثبت نمی شود. برخی کارگزاری ها از قبل مقدار نقدینگی مورد نیاز را بلوکه می کنند تا در زمان ثبت سفارش چنین مشکلی بوجود نیاید. با استفاده از بعضی کارگزاری ها نیز می توانید از دو روز قبل سفارش عرضه اولیه را ثبت کنید. در این صورت، سفارش شما در روز عرضه بدون مراجعه به پروفایل خود ثبت خواهد شد.
عرضه اولیه ها چقدر ریسک دارند؟
ریسک عرضه اولیه ها با توجه به اقبالی که نسبت به آن وجود دارد معمولا کم است. اما باید همیشه توجه داشت که صرف اینکه عرضه اولیه را تهیه می کنیم ضمانتی برای کسب سود نیست و باید به شرایط بازار، صنعتی که سهام در آن فعالیت می کند و مشخصات شرکت توجه کرد.

مزایا عرضه اولیه برای سرمایه گذاران
• شما وارد زمین‌بازی با شرکت های جدیدی می‌شوید که اغلب چشم‌انداز رشد قوی دارند و با سرمایه گذاری در این شرکت ها می‌توانید سود بسیار خوبی به دست آورید.
• عرضه های اولیه به‌گونه‌ای قیمت‌گذاری می‌شوند که جذاب باشند و خریداران از سرمایه گذاری خود سود ببرند، به‌این‌ترتیب اغلب در روزهای اولیه عرضه، سهام با افزایش قیمت روبه‌رو می‌شود.

معایب عرضه اولیه برای سرمایه گذاران
• در یک عرضه اولیه نمی‌توانید تعداد زیادی سهام بخرید، چراکه محدودیت‌هایی در این زمینه وجود دارد.
• سهام برخی شرکت ها در عرضه اولیه بیش‌ازحد گران می‌شوند. این سهام ممکن است روزهای اول روند صعودی داشته باشند اما در روزهای بعدی سقوط را تجربه کنند.
• شما نمی‌توانید درباره سهامی که عرضه اولیه می‌شوند همچون سهامی که چندین سال در بورس فعالیت می‌کنند تحقیق کنید و اطلاعات به دست آورید.

• برخی اوقات مالکان یا کارکنان شرکت از این فرصت استفاده می‌کنند تا سهام خود را بفروشند و به‌این‌ترتیب موجب کاهش یافتن قیمت می‌شوند.

مزایا عرضه اولیه برای ناشران
• دستیابی به سرمایه براي رشد و گسترش فعالیت
• ارزش گذاري اوراق بهادار توسط بازار و نه نهادهاي خاص (به ویژه نهادهاي دولتی)
• افزایش نقدشوندگی از طریق تقویت تقاضا براي سهام شرکت در بازار
• بهبود ارزش گذاري شرکت به دلیل افزایش معاملات و رشد آگاهی نسبت به آن
• دستیابی به اطلاعات مفید با استفاده از تحلیلگران بازار
• امکان تنوع بهینه سهامداري به دلیل برخورداري از چارچوب تنظیمی و نظارتی
• اعتماد بیشتر شرکا، تأمین کنندگان و مشتریان
• افزایش وفاداري کارکنان کلیدي

دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران