دستمزد، انواع و چگونگی محاسبه آن

دستمزد چیست؟

به طور کلی و در معنای عام آن، دستمزد، جبران خدمت و پرداختی است که عمدتا به صورت مالی و در ازای کار کارگران به آنها پرداخت می شود. جبران خدمت به شکل دستمزد به کارگران و به صورت حقوق و مزایا به کارمندان پرداخت می شود. جبران خدمت منافع پولی است که در قبال خدمت ارائه شده توسط کارکنان به آنها پرداخت می شود. مبنای محاسبه دستمزد ساعت است که متفاوت است از حقوق که پرداخت هایی ماهانه است. دستمزد رایج ترین شیوه پرداخت به کارگران و حقوق متداول ترین شیوه پرداخت به کارمندان است.

رسیدگی به حقوق و دستمزد معمولا شامل فرستادن فیش پرداخت حقوق به کارمندان است. یک لیست حقوقی، فهرستی از کارکنان یک شرکت یا بنگاه اقتصادی می باشد، اما این اصطلاح عموما برای اشاره به: مجموع مقدار پولی است که یک شرکت به کارکنانش پرداخت می کند.

یک سیستم حقوق و دستمزد، نرم افزار (سامانه ای) است که تمامی وظایف پرداخت حقوق کارکنان و بایگانی مالیات کارکنان را به انجام می رساند. این وظایف می تواند شامل ثبت ساعات کاری پرسنل، محاسبه حق الزحمه، مالیات و کسورات، چاپ و رساندن چک ها و پرداخت مالیات کارکنان به دولت باشد.

در یک جمع بندی می توان این طور گفت که آنچه را که در مقابل کار انجام شده توسط کارکنان اداری، مدیران و ارائه کنندگان هرگونه خدمات مشاوره ای به طور ماهانه به آنها پرداخت می شود حقوق و پرداختی به کارگران ماهر و یا ساده را دستمزد می گویند که برحسب روز، ماه و مقدار تولید می باشد. پس می توان گفت:

«حقوق و دستمزد عبارت است از وجوهی که برای کار انجام شده در طی یک مدت معینی پرداخت یا تعهد می شود»

در حقیقت هزینه حقوق و دستمزد از آن جهت که نشان دهنده سهم نیروی کار در تولید محصولات یا ارائه خدمات است، به عنوان یکی از عوامل بهای تمام شده باید اندازه گیری و کنترل شود و به طور پیوسته مورد تجزیه و تحلیل عوامل مالی شرکت ها قرار می گیرد.

انواع دستمزد

دستمزد مستقیم: عبارت است از هزینه کار انجام شده ای که مستقیما به جهت ساخت محصول، پرداخت و یا تعهد شود. به عبارت دیگر دستمزد کارگرانی را که مستقیما به ساخت محصول اشتغال دارند دستمزد مستقیم می گویند.

دستمزد غیر مستقیم: عبارت است از هزینه نیروی کار انجام شده که مستقیما در ساخت محصول صرف نشده باشد. به عبارت دیگر دستمزد سرکارگران، سرپرستان و کسانی که به تعمیر و نگهداری ماشین آلات اشتغال دارند و مستقیما تاثیری در تولید ندارند دستمزد غیر مستقیم می گویند.

محاسبه دستمزد

با ضرب تعداد ساعاتی که در هفته کار می‌کنید با دستمزد ساعتی خود، آن را به دست خواهید آورد. ضرب آن عدد در ۵۲ (تعداد هفته های سال). اگر شما به ازای هر ساعت ۴۰۰۰۰ ریال درآمد دارید و ۳۷٫۵ ساعت در هفته کار کنید؛ حقوق معمولی شما ۴۰۰۰۰×۳۷٫۵×۵۲ یا ۷۸۰۰۰۰۰۰ خواهد بود.

محاسبه دستمزد ساعتی

کارکنانی که حقوق و دستمزد دریافت می کنند، اغلب یک رقم سالانه انبوه اعلام شده را نیز دریافت می نمایند. چه اینکه کار شما یک شرکت بزرگتر یا کوچتر باشد، کارکنان شما ممکن است تعجب کنید که چگونه یک فرم دستمزد درشت، تبدیل یه یک دستمزد ساعتی می شود. یک ساختار پرداخت نیمه ماهانه زمانی رخ می دهد که کارکنان چک های پرداختی را دو بار در طی هر ماه دریافت کنند، که اغلب در روزهای ۱۵ ام و ۳۰ ام هر ماه می باشد. با محاسبه دستمزد ساعتی در یک بازه زمانی نیمه ماهانه، درآمد را برای کارکنان خود خواهید داشت.

۱. ضرب حقوق نیمه ماهانه هر کارمند در دو؛ دستمزد ماهانه آن فرد را خواهد داد. با ضرب حقوق ماهانه در عدد ۱۲، حقوق سالانه یافت خواهد شد. برای مثال، اگر حقوق نیمه ماهانه یک کارمند، ۵۰۰۰۰۰ ریال است، با ضرب آن در عدد ۲؛ برابر با ۱۰۰۰۰۰۰ (درآمد ماهانه) خواهد شد و با ضرب ۱۲×۱۰۰۰۰۰۰= ۱۲۰۰۰۰۰۰(حقوق سالانه) به دست خواهد آمد.

۲. تعداد ساعات کار هر کارمند را در یک هفته معمولی در عدد ۵۲ (هفته های سال) ضرب کنید تا مقدار ساعات کار آن فرد در طی سال را بیابید. برای مثال، اگر یک کارمند در یک هفته معمولی ۴۰ ساعت کار کند، با ضرب آن در ۵۲؛ عدد ۲٫۰۸۰ به دست خواهد آمد که ساعات کار آن در طول سال می باشد.

۳. میزان حقوق سالانه را بر ساعات کار سالانه تقسیم کنید تا دستمزد ساعتی را پیدا کنید. با استفاده از مثال مشابه، ۱۰۰۰۰۰۰ را بر ۲٫۰۸۰ تقسیم حقوق و دستمزد پایه و فوق العاده ها و نوبت کاری.

حقوق پایه

حقوق پایه حقوقی است که با رعایت قانون کار (برای کارگران رسمی) و یا به وسیله عقد قراردادی که مغایر قانون کار نباشد (برای کارگران قراردادی) برای انجام یک ساعت کار و یا تولید یک واحد محصول تعیین و به صورت ساعتی، روزانه، هفتگی و معمولا ماهانه پرداخت می شود.

ماده ۳۲: سیستم حقوق و دستمزد کارکنان شرکت از دو بخش حقوق و دستمزد ثابت (حقوق و دستمزد کارکنان عادی، حقوق و دستمزد مدیران و متخصصین و حقوق و دستمزد متغیر) تشکیل می گردد.

حقوق و دستمزد ثابت

عبارتست از مجموع مزد شغل و مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل به منظور تعیین حقوق و دستمزد کارکنان شرکت از دو روش استفاده می شود:

۱- حقوق و دستمزد کارکنان عادی:

حقوق و دستمزد کارکنان عادی بر اساس طرح طبقه بندی مشاغل که به تایید وزارت کار و امور اجتماعی می رسد تعیین و پرداخت می گردد و حقوق دستمزد مدیران و متخصصین شرکت که بر اساس مجوز وزارت کار و امور اجتماعی مزد آنان از طرح طبقه بندی مشاغل خارج شده، بر اساس آیین نامه مربوطه قابل پرداخت خواهد بود.

۲- حقوق و دستمزد مدیران و متخصصین:

به منظور تعیین ثابت مدیران و متخصصین شرکت از روش امتیازی شخص و شغل با در نظر گرفتن ضوابط قانون کار استفاده گردیده است. بر اساس این روش ابتدا خصوصیات فردی، قابل اندازه گیری افراد تحت عنوان عوامل فردی مشخص شده و سپس عوامل شغلی مدیران و متخصصین بر اساس مشاغل مورد تصدی آنان در طرح طبقه بندی مشاغل مشخص می گردد.

عوامل تاثیرگذار در زمینه مقدار حقوق و دستمزد

حقوق و دستمزد برای هر کارمند شامل مزایا و کسوراتی می شود که از معمول ترین مزایا می توان به حق مسکن، حق اولاد، حق بن و… اشاره کرد و کسورات شامل مالیات، بیمه، حقوق، مساعده، وام و… می شود و از همه مهم تر “ماهر یا غیر ماهر بودن کارگر”.

شاید پرداخت حقوق و دستمزد بسیار آسان و به صورت یک داد و ستد دو طرف به نظر آید. اما محاسبه دقیق حقوق پرداختی به نیروی کار امری بسیار سخت و پیچیده است. زیرا شما باید پرسنل را در مورد کسوراتی که از حقوق شان کسر خواهد شد راضی کنید و همچنین علاوه بر حقوق پایه باید پرداخت های اضافه، پرداخت های انگیزشی و مزایا را نیز در نظر بگیرید. گاهی نیز پاداش هایی برای کارکنان در نظر گرفته می شود که با هدف کسب موفقیت در مسیر تعیین شده کاری می باشد.