مناطق ویژه اقتصادی و آزاد تجاری-صنعتی از جمله مهم‌ترین استثنائات تجاری در ایران هستند. این مناطق با بهره‌گیری از معافیت‌ها و مشوق‌های خاص، فرصت‌های مناسبی برای سرمایه‌گذاری و رونق تولید و صادرات فراهم می‌کنند. در ادامه، جزئیات معافیت‌ها و مشوق‌های این مناطق را بررسی می‌کنیم.
معافیت مالیاتی در مناطق ویژه اقتصادی
معافیت مالیاتی مستقیم
طبق ماده ۱۳۲ قانون مالیات‌های مستقیم، واحدهای تولیدی و معدنی مستقر در مناطق ویژه اقتصادی (به‌جز واحدهای نزدیک به مرکز استان تهران) از نرخ صفر مالیاتی بهره‌مند می‌شوند. مدت این معافیت به شرح زیر است:
- ۷ سال: برای واحدهای مستقر در مناطق عادی.
- ۱۳ سال: برای واحدهای مستقر در مناطق کمتر توسعه‌یافته.
معافیت مالیات بر ارزش افزوده
مواد ۵۲، ۶ و ۷ قانون مالیات بر ارزش افزوده، مناطق ویژه اقتصادی را از مالیات بر ارزش افزوده معاف کرده است. این موضوع باعث کاهش هزینه‌های تولید و صادرات در این مناطق می‌شود.
معافیت‌ها و تسهیلات گمرکی
معافیت‌های گمرکی
بر اساس ماده ۸ قانون تشکیل و اداره مناطق ویژه اقتصادی:
- مبادلات بازرگانی با خارج از کشور یا سایر مناطق مشابه از پرداخت حقوق گمرکی، سود بازرگانی و سایر عوارض معاف هستند.
- این مبادلات از محدودیت‌های قانونی و شرعی مقررات واردات و صادرات پیروی می‌کنند.
تسهیلات ترانزیتی
مطابق ماده ۱۲ قانون، گمرک ایران موظف است درخواست‌های ترانزیت کالا به مناطق ویژه را تسهیل کند. این موضوع ورود مستقیم کالاها به مناطق ویژه را ممکن می‌سازد.
استثنای قلمرو گمرکی
طبق ماده ۲۰، مناطق ویژه اقتصادی جزو قلمرو گمرکی محسوب نمی‌شوند و گمرک تنها در مبادی ورودی و خروجی این مناطق مستقر می‌شود.
مشوق‌ها و مزایای خاص مناطق ویژه اقتصادی
واردات و نگهداری کالا
- امکان واردات مواد اولیه، ابزار، ماشین‌آلات و قطعات به صورت امانی.
- عدم وجود محدودیت زمانی برای متروکه شدن کالاها؛ این محدودیت بر اساس مقررات سازمان منطقه تعیین می‌شود.
معافیت واردات تجهیزات
واحدهای تولیدی در این مناطق از معافیت‌های ماده ۱۱۹ قانون امور گمرکی بهره‌مند هستند و می‌توانند ماشین‌آلات خط تولید را بدون پرداخت حقوق ورودی وارد کنند.
تسهیلات فعالان اقتصادی
گمرک تسهیلات گوناگونی را برای تولیدکنندگان و صادرکنندگان فاقد سابقه تخلف گمرکی ارائه می‌کند، شامل:
- حمایت‌های ویژه از فعالان مجاز اقتصادی (AEO).
- تسهیلات مقرر در ماده ۳۸ قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر.
سرمایه‌گذاری خارجی
سرمایه‌گذاری خارجی در مناطق ویژه اقتصادی مشمول قانون تشویق و حمایت سرمایه‌گذاری خارجی است. این قوانین مشابه با مقررات سرزمین اصلی بوده و تسهیلات خاصی برای سرمایه‌گذاران خارجی در این مناطق در نظر گرفته نشده است.
مناطق ویژه اقتصادی با ارائه معافیت‌ها و مشوق‌های گسترده در حوزه مالیات، گمرک و تسهیلات اقتصادی، بستر مناسبی برای جذب سرمایه‌گذاری و توسعه فعالیتهای تجاری فراهم کرده‌اند. این اقدامات در نهایت به افزایش تولید، اشتغال و صادرات در کشور منجر می‌شود.
