نرخ بازده داخلی تعدیل شده: بهبودی در ارزیابی طرح‌های سرمایه‌ای
در مدیریت مالی، ارزیابی طرح‌های سرمایه‌ای از اهمیت بالایی برخوردار است. در این زمینه، دو روش اصلی تنزیلی وجود دارد: ارزش فعلی خالص (NPV) و نرخ بازده داخلی (IRR). اگرچه دانشگاهیان و متون مالی معمولاً ارزش فعلی خالص را به دلیل دقت و قابلیت اطمینان بیشتر ترجیح می‌دهند، اما مدیران مالی و ذینفعان اغلب نرخ بازده داخلی را به دلیل ماهیت درصدی آن و سهولت در مقایسه‌ی گزینه‌های مختلف، ترجیح می‌دهند. با این حال، نرخ بازده داخلی دارای برخی نواقص نظری است که منجر به ایجاد نرخ بازده داخلی تعدیل شده (MIRR) شده است. این روش نه تنها مزایای نرخ بازده داخلی معمولی را حفظ می‌کند، بلکه برخی از مشکلات آن را نیز برطرف می‌سازد.
روش‌های ارزیابی طرح‌های سرمایه‌ای
روش‌های ارزیابی طرح‌های سرمایه‌ای به دو دسته‌ی کلی تقسیم می‌شوند:
- روش‌های غیر تنزیلی (سنتی): این روش‌ها بدون در نظر گرفتن ارزش زمانی پول، طرح‌ها را ارزیابی می‌کنند.
- روش‌های تنزیلی: این روش‌ها ارزش زمانی پول را در نظر می‌گیرند و شامل دو روش اصلی زیر هستند:
- ارزش فعلی خالص (NPV): این روش تفاوت بین ارزش فعلی جریان‌های نقدی ورودی و خروجی را محاسبه می‌کند.
- نرخ بازده داخلی (IRR): این روش نرخ تنزیلی را محاسبه می‌کند که در آن ارزش فعلی جریان‌های نقدی ورودی و خروجی برابر می‌شود.
نرخ بازده داخلی تعدیل شده (MIRR)
نرخ بازده داخلی تعدیل شده (MIRR) به‌عنوان یک بهبود در نرخ بازده داخلی معمولی معرفی شده است. این روش نه تنها ویژگی‌های مثبت نرخ بازده داخلی را حفظ می‌کند، بلکه برخی از مشکلات آن را نیز حل می‌نماید. از جمله مزایای این روش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حل مشکلات طرح‌های سرمایه‌ای غیر عادی: در طرح‌هایی که جریان‌های نقدی غیر عادی دارند، نرخ بازده داخلی معمولی ممکن است به نتایج نامناسب یا حتی نرخ‌های بازده داخلی متعدد منجر شود. MIRR این مشکلات را برطرف می‌کند.
- رفع اختلافات بین NPV و IRR: در برخی موارد، نرخ بازده داخلی و ارزش فعلی خالص به نتایج متضادی می‌رسند. MIRR این اختلافات را کاهش می‌دهد.
- فرض نرخ سرمایه‌گذاری مجدد صحیح: MIRR نرخ سرمایه‌گذاری مجدد را به‌صورت واقع‌بینانه‌تری در نظر می‌گیرد، که این امر دقت محاسبات را افزایش می‌دهد.
مقایسه نرخ بازده داخلی و نرخ بازده داخلی تعدیل شده
نرخ بازده داخلی (IRR) به‌عنوان نرخ تنزیلی تعریف می‌شود که ارزش فعلی جریان‌های نقدی ورودی آتی را با ارزش فعلی جریان‌های نقدی خروجی برابر می‌کند. با این حال، این روش در برخی موارد به نتایج نامناسب یا حتی متضاد با ارزش فعلی خالص منجر می‌شود. در مقابل، نرخ بازده داخلی تعدیل شده (MIRR) این مشکلات را برطرف می‌کند و نتایج قابل اطمینان‌تری ارائه می‌دهد.
معایب نرخ بازده داخلی
نرخ بازده داخلی معمولی دارای برخی معایب است که در ادامه به دو مورد اصلی آن اشاره می‌شود:
1. طرح‌های سرمایه‌ای غیر عادی
در طرح‌های غیر عادی، جریان‌های نقدی ممکن است پس از ورودی‌ها، شامل یک یا چند جریان خروجی نیز باشند. در این موارد، نرخ بازده داخلی ممکن است به نتایج نامناسب یا حتی نرخ‌های بازده داخلی متعدد منجر شود. این مشکلات شامل موارد زیر هستند:
- تصمیم‌گیری نامناسب: ممکن است نرخ بازده داخلی به تصمیم‌گیری‌های اشتباه منجر شود.
- نرخ‌های بازده داخلی متعدد یا عدم وجود نرخ بازده داخلی: در برخی موارد، ممکن است بیش از یک نرخ بازده داخلی محاسبه شود یا اصلاً نرخ بازده داخلی وجود نداشته باشد.
2. نرخ‌های بازده داخلی متعدد یا عدم وجود نرخ بازده داخلی
هنگامی که علامت جریان‌های نقدی بیش از یک بار تغییر کند، ممکن است چندین نرخ بازده داخلی محاسبه شود. این موضوع باعث می‌شود که تصمیم‌گیری در مورد پذیرش یا رد طرح دشوار شود. در این موارد، نرخ بازده داخلی تعدیل شده (MIRR) می‌تواند بسیار مفید باشد.
طرح‌های ناسازگار
در طرح‌های ناسازگار، ممکن است اختلافاتی در اندازه‌ی سرمایه‌گذاری اولیه، الگوی جریان‌های نقدی یا طول عمر طرح‌ها وجود داشته باشد. در این موارد، نرخ بازده داخلی ممکن است به رتبه‌بندی اشتباه طرح‌ها منجر شود. سه حالت اصلی که در آن نرخ بازده داخلی ممکن است اشتباه عمل کند عبارتند از:
- سرمایه‌گذاری‌های اولیه با اندازه‌های متفاوت: زمانی که اندازه‌ی سرمایه‌گذاری اولیه طرح‌ها متفاوت باشد، نرخ بازده داخلی ممکن است به نتایج نادرست منجر شود.
- الگوهای جریان‌های نقدی متفاوت: نرخ بازده داخلی در رتبه‌بندی طرح‌هایی که الگوهای جریان‌های نقدی متفاوتی دارند، غیرقابل اعتماد است.
- عمر متفاوت طرح‌ها: در مواردی که طرح‌ها عمر متفاوتی دارند، نرخ بازده داخلی ممکن است به رتبه‌بندی اشتباه منجر شود.
نتیجه‌گیری
نرخ بازده داخلی تعدیل شده (MIRR) به‌عنوان یک روش بهبودیافته در ارزیابی طرح‌های سرمایه‌ای، نه تنها مزایای نرخ بازده داخلی معمولی را حفظ می‌کند، بلکه برخی از مشکلات آن را نیز برطرف می‌سازد. این روش با فرض نرخ سرمایه‌گذاری مجدد صحیح، از مشکلات مربوط به طرح‌های غیر عادی و ناسازگار اجتناب می‌کند. بنابراین، نرخ بازده داخلی تعدیل شده می‌تواند به‌عنوان یک ابزار قدرتمند در تصمیم‌گیری‌های مالی مورد استفاده قرار گیرد.
