قوانین مالیات بر ارزش افزوده
در مقاله های “آشنایی با ارزش افزوده” و “ویژگی ها مالیات بر ارزش افزوده” با ماهیت ارزش افزوده و مالیات بر ارزش افزوده آشنا شدیم. در مقاله پیش رو بیش تر در مورد مالیات بر ارزش افزوده و قوانین حاکم بر آن صحبت می کنیم.
تاریخچه و قوانین مالیات بر ارزش افزوده:
مالیات بر ارزش افزوده گستردگی بسیار زیادی دارد ولی در عوض نرخ های آن بسیار پایین است. این سیستم را می توان یک سیستم خود اجرا دانست که همه مودیان نقش مامور مالیاتی را دارند. به این مفهوم که بر خلاف سایر موضوعات مالیاتی نرخی که باید برای مالیات بر ارزش افزوده جمع آوری شود نرخ قابل توجه و زیادی نیست و پرداخت آن برای همه ممکن است.
این موضوع باعث پایین آمدن فرار مالیاتی شده است. به خاطر این که مالیات بر ارزش افزوده به عنوان مالیات بر درآمد تلقی می شود، می تواند باعث تامین منابع گسترده برای شکل گیری سرمایه گذاری در قسمت های مختلف شود و این موضوع رشد تولید و سرمایه گذاری را به همراه خواهد داشت.
برای محاسبه این مالیات مودیان الزام به ارائه فاکتور های معاملات خود را دارند و همین موضوع باعث شناسایی میزان معاملات مودیان مالیاتی خواهد شد و برای محاسبه مالیات نهایی آنها تاثیر زیادی دارد. برآورد این مالیات ساده و مقطوع است و نیازی به رسیدگی طولانی مدت ندارد.
این موضوع تاخیر در درآمد های مالیاتی را به حداقل می رساند. مالیات بر ارزش افزوده جدید و نوین است که اجرای آن باعث بهبود فناوری و بهره وری در موضوعات مالی و حسابداری شرکت ها خواهد شد البته مزایای مالیات بر ارزش افزوده تنها به این موارد خلاصه نمی شود.
مالیات بر ارزش افزوده به شفاف سازی در مبادلات اقتصادی، کاهش فرار های مالیاتی، کمتر شدن قاچاق کالا، بهبود سرمایه گذاری و برقراری عدالت مالیاتی نیز کمک شایانی می کند. نرخ مالیات بر ارزش افزوده در ایران 9 درصد تعیین می شود که کالا های اساسی مانند برخی از خوراکی ها و داروها، محصولات کشاورزی و مطبوعات از این نوع مالیات معاف هستند.
قوانین تجاری کشور فروشندگان را ملزم می کند که قیمت نهایی محصولات را به اضافه مالیات بر ارزش افزوده بر روی کالاهای خود حک کنند. در واقع قسمت پایه محصول به اضافه مالیات بر ارزش افزوده می شود قیمت نهایی که این موضوع نشان می دهد که مالیات بر ارزش افزوده را باید نهایتا مصرف کننده پرداخت کند و فروشنده نهایی نیز به عنوان متولی جمع آوری این نوع مالیات ها باید میزان مالیات جمع آوری شده را نهایت در دوره های مشخص به سازمان امور مالیاتی باید پرداخت نماید.
در واقع فروشنده وظیفه دارد در فاکتوری که برای فروش خدمات و محصولات خود صادر می کند در انتهای آن فاکتور میزان مبلغ پرداخت شده، میزان سود و میزان مالیات بر ارزش افزوده را به صورت جداگانه درج نماید تا محاسبه این مالیات راحت تر باشد.
تاریخچه مالیات بر ارزش افزوده:
اولین بار ایده مالیات بر ارزش افزوده توسط «فون زیمنس» (Von Ziemens) مطرح شده است. بسیاری از کشور های اروپایی این نوع از مالیات را در دهه های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی وضع کردند. کشور های دیگر در دهه های ۱۹۸۰ میلادی و بعدتر به این جرگه پیوستند.
بیشتر کشور هایی که عضو «سازمان همکاری و توسعه اقتصادی» (OECD) هستند، سیستم مالیاتی شان بر پایه ارزش افزوده است. ایالات متحده آمریکا یکی از موارد استثنا به شمار می آید. اغلب کشور های صنعتی در سال ۱۹۸۰ میلادی شروع به وضع مالیات بر اساس ارزش افزوده کرده اند.
طبق یکی از تحقیقات صورت گرفته توسط صندوق بین المللی پول، هر کشوری که سیستم مالیاتی VAT را به کار ببرد، با اینکه احتمالا درآمد بیشتری را در آینده کسب می کند، در ابتدا تاثیر منفی درآمد مالیاتی کاهش یافته را احساس خواهد کرد.
قوانین مربوط به مالیات بر ارزش افزوده
بحث بر سر ارزش افزوده بار ها در مجلس شورای اسلامی در دهه 60 و 70 مطرح شده بود تا نهایتا در سال 1387 قانون مالیات بر ارزش افزوده در مجلس تصویب و برای اجرا ابلاغ شد. این قانون در 53 ماده قانونی تدوین شده و شامل چندین بخش است. در ادامه به معرفی بخش های مختلف این قانون اشاره می کنیم.
- از ماده 1 تا 11 شامل تعاریف و قوانین ارزش افزوده است.
- چگونگی محاسبه نرخ مالیات در مواد 14 تا 17 توضیح داده شده است.
- وظایف و اختیارات سازمان امو مالیاتی از ماده 24 تا 33 بیان می‌شود.
- عوارض کالا و خدمات مختلف و بررسی قوانین آن موضوع مواد 38 تا 40 است.
- از ماده 42 تا 53 به بررسی عوارض خاص و سایر مالیات ها پردخته شده است.
- بخش دوم از ماده 12 تا 13 به بحث معافیت ها می پردازد.
- مواد 18 تا 23 به وظایف و اقدامات مودیان اشاره می کند.
- مواد 34 تا 37 به برخی مقررات و مواد قانونی می پردازد.
- حقوق ورودی و گمرکی موضوعی است که در ماده 41 به آن اشاره شده است.
- هر کدام از این مواد قانونی معمولا دارای تبصره های مخصوص به خود هستند.
قانون مالیات بر ارزش افزوده دارای آیین نامه های مربوط به برخی مواد قانونی است که مطالعه آنها نیز خالی از لطف نیست. با این حال، مطالعه قانون مالیات ارزش افزوده برای تمام افرادی که در دنیای کسب و کار فعالیت دارند واجب است.
باید توجه داشت که در میان تمام مواد این قانونی برخی مواد مانند ماده 11، 12، 13، 16، 17 و 33 از اهمیت بسزایی برخوردار هستند و تاکید بیشتری بر روی مطالعه آنها می شود.
کالا هایی که مالیات ارزش افزوده به آنها تعلق می گیرد:
مالیات بر ارزش افزوده شامل تمام خدمات و کالا هایی که در ایران به فروش می رسد، می شود اما دارای چند استثنا است: سیگار و سوخت هواپیما دو کالای خاص هستند که به هر کدام به ترتیب 12 و 20 درصد مالیات ارزش افزوده تعلق می گیرد؛ به محصولات کشاورزی فرآوری نشده، کالا های اساسی (برنج، روغن، گوشت و…) و خدمات بهداشتی مالیات بر ارزش افزوده تعلق نمی گیرد.
کالاها و مشاغل معاف از مالیات بر ارزش افزوده:
مطابق اصل 51 قانون اساسی، هیچ نوع مالیاتی وضع نمی شود، مگر اینکه به موجب قانون معافیت ها و بخشودگی های آن مشخص شده باشد. مالیات بر ارزش افزوده نیز از این قانون مستثنا نیست و در خود معافیت هایی در نظر گرفته است.
برای اینکه فشار مالیات از دوش اقشار کم درآمد کاسته شود، قانون مالیات بر ارزش افزوده معافیت هایی را برای برخی کالا ها و خدمات در نظر گرفته است. در کنار اینها، برخی معافیت ها نیز جنبه فرهنگی و ملی دارند.
لیست موارد معاف از مالیات بر ارزش افزوده:
- محصولات کشاورزی فرآوری نشده
- دام و طیور زنده، آبزیان، زنبورعسل و نوغان
- انواع کود، سم، بذر و نهال
- آرد خبازی، نان، گوشت، قند، شکر، برنج، حبوبات و سویا، شیر، پنیر، روغن نباتی و شیر خشک مخصوص تغذیه کودکان
- کتاب، مطبوعات، دفاتر تحریر و انواع کاغذ چاپ، تحریر و مطبوعات
- کالا های اهدایی به صورت بلاعوض به وزارتخانه ها، مؤسسات دولتی و نهاد های عمومی غیر دولتی با تأیید هیئت وزیران و حوزه های علمیه با تأیید حوزه گیرنده هدایا
- کالا هایی که همراه مسافر و برای استفاده شخصی تا میزان معافیت مقرر طبق مقررات صادرات و واردات، وارد کشور می شود.
- اموال غیر منقول
- انواع دارو، لوازم مصرفی درمانی، خدمات درمانی (انسانی، حیوانی و گیاهی) و خدمات توان بخشی و حمایتی
- خدمات مشمول مالیات بر درآمد حقوق، موضوع قانون مالیات های مستقیم
- خدمات بانکی و اعتباری بانک ها، مؤسسات و تعاونی های اعتباری و صندوق های قرض الحسنه مجـاز و خدمات معاملات و تسویه اوراق بهادار و کالا در بورس ها و بازار های خارج از بورس
- خدمات حمل و نقل عمومی مسافری درون و برون شهری جاده ای، ریلی، هوایی و دریایی
- فرش دستباف
- انواع خدمات پژوهشی و آموزشی که طبق آئین نامه ای که با پیشنهاد مشترک وزارت خانه های علوم تحقیقات و فناوری، امور اقتصادی و دارایی، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، آموزش و پرورش و کار و امور اجتماعی ظرف مدت شش ماه از تاریخ تصویب این قانون به تصویب هیئت وزیران می رسد.
- خوراک دام و طیور
- رادار و تجهیزات کمک ناوبری هوانوردی ویژه فرودگاه ها بر اساس فهرستی که به پیشنهاد مشترک وزارت راه و ترابری و وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه و ظرف مدت شش ماه از تاریخ تصویب این قانون به تصویب هیئت وزیران می رسد.
- اقلام با مصارف صرفا دفاعی (نظامی و انتظامی) و امنیتی بر اساس فهرستی که بـه پیشنهاد مشـترک وزارت دفاع و پشـتیبانی نیرو های مسلح و وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه و به تصویب هیئت وزیران می رسد.
دلایل معافیت مالیاتی:
- کاهش یافتن خاصیت تنازلی نرخ مالیات بر ارزش افزوده در این کالا ها و خدمات
- کاهش اثر تورم و کمک به قشر محروم و کم درآمد جامعه
- کاستن هزینه های اجرایی و وصول مالیاتی
دیدگاهتان را بنویسید