قواعد استقرار شهرک‌های صنعتی: ساختار و اهمیت
شهرک‌های صنعتی به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های مهم توسعه اقتصادی و اجتماعی، نیازمند ضوابط و مقررات مشخصی برای استقرار و بهره‌برداری هستند. هدف از تدوین این ضوابط، هماهنگی و یکپارچگی در طراحی و اجرای پروژه‌ها و همچنین اطمینان از رعایت استانداردهای ایمنی، بهداشتی و محیط زیستی است. در ادامه، به تفکیک به مهم‌ترین قواعد و الزامات مرتبط با شهرک‌های صنعتی می‌پردازیم.
1. اصول کلی ساخت‌وساز
1.1. هماهنگی با ضوابط کلی
ضوابط ساخت‌وساز در شهرک‌های صنعتی از همان ابتدای ایجاد این مناطق وجود داشته است. این قواعد به‌منظور جلوگیری از طراحی‌های سلیقه‌ای و ایجاد یکنواختی در ساختمان‌ها تدوین شده‌اند و هدف اصلی آنها تسهیل استفاده بهینه از فضا و امکانات موجود در این مناطق است.
1.2. ضرورت دریافت مجوزها
برای احداث هرگونه ساختمان در شهرک صنعتی، دریافت مجوز از شرکت شهرک‌های صنعتی استان ضروری است. این مجوزها به اطمینان از هماهنگی طرح‌های ساختمانی با الزامات قانونی کمک می‌کنند.
2. الزامات فنی و ایمنی
2.1. فاصله‌گذاری و ارتفاع ساختمان‌ها
- تمامی ساختمان‌ها باید حداقل ۵ متر فاصله از مرز زمین داشته باشند.
- در نزدیکی فرودگاه‌ها، ارتفاع سازه‌ها و دودکش‌ها نباید از ۲۰ متر تجاوز کند، مگر با موافقت اداره فرودگاه محلی.
2.2. رعایت استانداردهای ایمنی
- پیش‌بینی اتصال زمین (ارتینگ) برای جلوگیری از خسارت‌های ناشی از رعدوبرق الزامی است.
- نگهداری کپسول‌های گازهایی همچون اکسیژن و استیلن باید در فاصله حداقل ۲ متری و تحت سایبان‌های نسوز انجام شود.
3. توجه به محیط زیست
3.1. مدیریت آلودگی صوتی و ارتعاشات
واحدهایی که تولید صدا و ارتعاشات بیش از حد استاندارد دارند، باید عایق‌بندی مناسبی برای جلوگیری از انتشار این آلودگی‌ها در طرح‌های ساختمانی خود در نظر بگیرند.
3.2. کنترل آلودگی هوا و فاضلاب
- واحدهایی که تولید گردوغبار، گاز یا بخارات سمی دارند، ملزم به نصب سیستم‌های فیلتراسیون و تصفیه آلودگی هستند.
- تخلیه فاضلاب با آلودگی بیش از حد مجاز تنها پس از تصفیه اولیه و کاهش آلودگی به سطح استاندارد مجاز است.
4. مدیریت پسماند و نخاله‌ها
4.1. قوانین مرتبط با زباله‌ها
- نگهداری زباله در محوطه کارگاه ممنوع است و سوزاندن زباله‌ها در این مناطق مجاز نیست.
- نخاله‌ها و مواد زائد باید به محل‌های مجاز حمل و تخلیه شوند.
4.2. ممنوعیت اشغال معابر عمومی
- مصالح ساختمانی و نخاله‌ها نباید معابر عمومی را اشغال کنند.
- مواد خام و کالاهای تولیدی باید در انبارهای داخلی واحدها نگهداری شوند.
5. استانداردهای طراحی و اجرای ساختمان‌ها
5.1. طراحی دیوارها و معابر
- دیوارهای بین قطعات باید حداکثر ۲ متر ارتفاع داشته باشند.
- معابر با اضلاع مجاز باید به‌صورت مشبک و با ارتفاع ۲ متر اجرا شوند.
5.2. تقاطع‌ها و درب‌های ورودی
- گوشه‌های قطعات نبشی باید طبق نقشه تفکیکی به شکل پخ یا منحنی ساخته شوند.
- نصب درب ورودی در نواحی پخ ممنوع است.
6. الزامات عملیاتی در زمان ساخت و بهره‌برداری
6.1. رفاه و ایمنی کارگران
طرفین قرارداد موظفند شرایط رفاهی، بهداشتی و ایمنی کارگران را چه در زمان ساخت و چه در دوره بهره‌برداری رعایت کنند.
6.2. هماهنگی با نهادهای مسئول
- حفاری خیابان‌ها یا پیاده‌روها برای کابل‌کشی و لوله‌گذاری تنها با مجوز دفتر شهرک صنعتی امکان‌پذیر است.
- در صورت برخورد با تأسیسات زیرزمینی، باید فوراً به شرکت شهرک‌ها اطلاع داده شود.
7. نقش نظارت در ساخت‌وساز
تمامی عملیات ساختمانی باید تحت نظارت مهندس ناظر دارای پروانه اشتغال انجام شود. معرفی مهندس ناظر و تکمیل فرم‌های مربوط به نظارت از الزامات قانونی است که عدم رعایت آن می‌تواند منجر به توقف پروژه شود.
نتیجه‌گیری
قواعد استقرار شهرک‌های صنعتی به‌عنوان چارچوبی یکپارچه، نقش مهمی در ایجاد نظم، ایمنی و بهره‌وری در این مناطق ایفا می‌کنند. رعایت دقیق این ضوابط، علاوه بر تضمین سلامت محیط زیست و ایمنی کارکنان، به ارتقای کیفیت تولید و بهبود شرایط اقتصادی کشور نیز کمک می‌کند. برای تحقق این اهداف، نظارت مستمر و همکاری فعالانه تمامی ذینفعان ضروری است.
