اوراق استصناع
استصناع
استصناع از ریشه فعل صنع به معنای ساختن گرفته شده و بنابراین قراردادی است که به موجب آن یکی از طرفین قرارداد، در مقابل مبلغی معین، ساخت و تحویل کالا یا طرح مشخصی را در زمان معین نسبت به طرف دیگر به عهده می گیرد. موارد مصرف این عقد برای سفارش ساخت و تکمیل کالا یا طرح نیمه تمام، ساخت تعدادی از کالاهای تولیدی یک تولیدکننده، ساخت کالا با ویژگی خاص، احداث طرح و پروژهای با ویژگی های خاص و سفارش ساخت برای انجام معامله، است.
در قرارداد استصناع، سفارش دهنده را مستصنع و سازنده را صانع می گویند. کالا یا پروژهای که سفارش ساخت آن داده می‌شود، موضوع قرارداد استصناع یا مستصنع می گویند. مبلغی که در قبال ساخت و تحویل کالا یا پروژه پرداخت می‌شود را عوض استصناع می‌گویند.
اوراق استصناع
اوراق سفارش ساخت (استصناع) اوراق بهاداری هستند که دارندگان آن به صورت مشاع مالک دارایی مالی هستند که براساس عقد استصناع حاصل شده است. این اوراق قابل مبادله در بازار ثانویه بوده و دارای بازده معین است. مدل های عملیاتی و انتشار اوراق استصناع به سه روش زیر انجام می شود:
1- اوراق استصناع مستقیم
2- اوراق استصناع موازی (غیر مستقیم)
3- انواع ترکیبی:
– اوراق استصناع و اجاره به شرط تملیک
– اوراق استصناع و اجاره عادی
– اوراق استصناع و اجاره با اختیار فروش
– اوراق استصناع و فروش اقساطی
ارکان فرآیند انتشار اوراق استصناع
– بانی: هر شخص حقوقی است که انتشار اوراق با هدف تامین مالی وی صورت می گیرد.
– سفارش پذیر (سازنده، پیمانکار): شخصیت حقیقی یا حقوقی است که متعهد می شود کالای خاصی را بسازد یا طرح خاصی را با ویژگی های مشخص با توجه به شرایط عقد به بانی (سفارش دهنده) در زمان مشخص ساخته و تحویل دهد.
– ناشر (واسط): هر شخص حقوقی است که اوراق بهادار را منتشر می کند.
– سرمایه گذاران (دارندگان اوراق): اشخاص حقوقی یا حقیقی هستند که بانی را تامین مالی می کنند.
– امین: شخص حقوقی است که بر کل فرآیند انتشار اوراق بهادار نظارت دارد و تمامی نقل و انتقالات مالی با اجازه وی صورت می گیرد.
– عامل: شخص حقوقی است که به عنوان واسطه بین ناشر و سرمایه گذاران فعالیت می کند و نسبت به دریافت وجوه از سرمایه گذاران و پرداخت اصل و سود اوراق در سررسیدهای معین طبق قرارداد عاملیت، مبادرت می ورزد (موسسات مالی و بانک ها می توانند به عنوان عامل ایفای نقش کنند).
– ضامن: شخص حقوقی است که بازپرداخت اصل و سود متعلق بـه اوراق را در سررسـیدهای مقـرر تعهد و تضمین می کند.
– حسابرس: حسابرس معتمد سازمان است که توسط امین از میان موسسات حسابرسی معتمد انتخاب و زیرنظر امین کار می کند.
– موسسه رتبه بندی: شرکتی است که با اخذ مجوز از سازمان بورس اقدام به رتبه اعتباری اوراق می کند.
– بازارگردان: کارگزار معامله گر یا شرکت تامین سرمایه ای است که با اخذ مجوز لازم با تعهد به افزایش نقدشوندگی و تنظیم عرضه و تقاضای اوراق و تحدید دامنه نوسان قیمت آن، به داد و ستد آن اوراق می پردازد.
– ناظر: سازمان بورس و اوراق بهادار، بانک مرکزی یا هر مرجع ذیربط است که صدور اوراق به صورت عمومی منوط به اخذ مجوز از آن است.
استفاده از اوراق سفارش س
اخت (استصناع) مزایای بسیاری برای بانک ها و موسسات مالی از جمله افزایش نقدینگی، بهبود مدیریت ریسک، افزایش در تنوع منابع تأمین مالی، بهبود بخشیدن به توان بانک برای تطابق سررسید دارایی ها و بدهی ها، بهبود نسبت های مالی، کسب درآمد از طریق ایفای نقش عامل و آزادسازی منابع مالی بانک ها به منظور اعطای تسهیلات به بخش های سودآور و… در بردارد.
انواع ریسک های اوراق استصناع
ریسک های مالی:
1- ریسک نرخ سود:
به علت ثابت بودن سود اوراق استصناع، افزایش نرخ سود علی‌الحساب اوراق مشارکت یا سود سپرده های بانکی سبب می‌شود، دارندگان اوراق با ریسک سود و هزینه فرصت سرمایه گذاری روبرو شوند و در صورتی که اوراق استصناع بازار ثانوی داشته باشند کاهش ارزش بازاری آن را در پی خواهد داشت.
2- ریسک اعتباری:
ریسک اعتباری در قرارداد استصناع، به احتمال عدم پرداخت اصل و سود گفته می شود.
– راه های پیشگیری:
– دقت در رتبه بندی اعتباری تعیین شده توسط مؤسسه‌های رتبه بندی اعتباری
– بهره گیری از وثیقه های بانی مانند سفته یا چک
– استفاده از ضامن جهت پوشش این ریسک
3- ریسک تورم:
با افزایش تورم، دارندگان اوراق استصناع، چون سود ثابتی دریافت می کنند در واقع بازده واقعی کمتری دریافت می نمایند.
4- ریسک نرخ ارز :
اکثر اوراق بهادار اسلامی (صکوک) منتشر شده در دنیا به صورت بین المللی بوده، بنابراین نوسان های نرخ ارز بر آن اثر می گذارد.
5- ریسک نقدشوندگی:
اوراق استصناع موازی تنها از نظر فقهای دینی قابل معامله در بازار ثانویه می باشند.
ریسک های غیرمالی:
1- ریسک سیاسی :
سرمایه گذاران داخلی به طور عمده با ریسک سیاسی داخلی روبرو هستند، که به طور عمده از تغییرات قوانین، مورد های لازم الاجرا برای مناطق خاص، ناشی می‌شود. لذا از حادثه های اجتماعی و سیاسی از جمله انتخاب ها، انقلاب، جنگ، شورش و اعتصاب های گوناگون، بر ریسک سرمایه گذاری اثر می گذارد.
2- ریسک قوانین و مقررات:
ریسک قوانین و مقررات داخلی شامل احتمال تغییر تمام قوانین و مقررات مرتبط با انتشار اوراق، قوانین مالیاتی و … می باشد.
سایر ریسک های مرتبط با اوراق استصناع:
– ریسک عدم جمع آوری وجوه نقد به میزان کافی
– ریسک از بین رفتن کلی یا جزئی دارایی
– ریسک فسخ قراردادها
– ریسک سوءاستفاده های واسط از وجوه دریافتی
– ریسک ورشکستگی نهادهای مالی (واسط، امین)
– ریسک کاهش قیمت دارایی
دیدگاهتان را بنویسید