مدیریت ریسک در کسب و کارها به روش ها و فرآیند هایی گفته می شود که مورد استفاده قرار می گیرند تا ریسک های موجود مدیریت شوند و از فرصت هایی که راه رسیدن به اهداف را نشان می دهند، استفاده شود.
مدیریت ریسک می تواند به صورت جزئی مدیریت ریسک پروژه و به صورت کلی مدیریت ریسک یک مجموعه در نظر گرفته شود که ریسک سرمایه گذاری یکی از مهم ترین و اصلی ترین زیر شاخه های آن می باشد که در سطح جزیی و کلی از آن استفاده می شود.
مدیریت ریسک:
مدیریت ریسک (ERM – Enterprise Risk Management) چارچوبی را فراهم می نماید که در آن شرایط و ریسک های خاص برای هر نوع بیزینس شناسایی می شود که برای رسیدن به اهداف این ریسک ها وجود دارند. سپس این شرایط بر اساس احتمال و شدت اثر ریسک مورد نظر، مورد بررسی قرار می گیرند، سپس یک استراتژی عکس العمل در مقابل این شرایط و ریسک ها طراحی می گردد و در انتها، فرآیند پایش برای این استراتژی اجرا می شود.
مراحل مدیریت ریسک:
به طور خلاصه می توان گفت که مدیریت ریسک دارای مراحل زیر می باشد:
- شناسایی: شناسایی شرایط و ریسک های خاص دست یابی به اهداف کسب و کار مورد نظر.
- سناریو سازی (تحلیل): تعیین احتمال وقوع هر یک از شرایط و ریسک های آن و همچنین شدت اثر آن بر کسب و کار.
- طراحی استراتژی عکس العمل: برای هر سناریو، بایستی یک استراتژی عکس العمل مناسب طراحی گردد.
- پایش: برای هر سناریو، بایستی یک استراتژی عکس العمل مناسب طراحی شود.
یکی از اشتباهات رایج که در ایران صورت می گیرد در به کارگیری تکنیک های مدیریت ریسک شرکتی عدم آگاهی از هدف اصلی آن و بینش نهفته شده در پس آن است. در این خصوص لازم است که نظر صاحب نظران عرصه مدیریت را مورد توجه قرار داد که هدف مدیریت ریسک شرکتی افزایش بوروکراسی و کاغذبازی در شرکت نیست بلکه تسهیل فرآیند بررسی و بحث در خصوص ریسک های اصلی هر شرکت می باشد.
بیشتر بخوانید: نحوه تعیین احتمالات وقوع ریسک
تعریف ریسک:
برای ریسک تعاریف متعددی وجود دارد که در اینجا یک تعریف کامل طبق تعریف دفترچه راهنمای ISO31000 معرفی می گردد. بر همین اساس، به عنوان یکی از اصلی ترین معیار های تعیین و تعریف مدیریت ریسک، ریسک به عنوان «اثر نااطمینانی بر اهداف» تعریف می شود.
این اثر نااطمینانی می تواند مثبت، منفی و یا خنثی باشد که اثر مثبت آن در حقیقت همان فرصت است و بر خلاف دیدگاه رایج که ریسک را ماهیتا منفی و به عنوان یک تهدید تلقی می کند، ریسک شامل فرصت ها نیز می شود.
«در زبان چینی کلمه تهدید و فرصت هر دو با یک حرف خاص نوشته می شوند. زیرا از دیدگاه زبان شناسی، مردمان خاور دور معنای عمیق تر نهفته در ریسک را از گذشته دریافته بوده اند.»
ماهیت و اثر ریسک:
اثر ریسک ها می تواند کوتاه مدت، میان مدت و یا بلندمدت باشد. با این دیدگاه سه نوع ماهیت متفاوت برای ریسک در زیر تعریف شده است:
- ریسک کوتاه مدت: این نوع ریسک به ریسک ناشی از عملیات و فعالیت ها مرتبط است.
- ریسک میان مدت: این نوع ریسک به تاکتیک های شرکت مرتبط است.
- ریسک بلند مدت: این نوع ریسک به استراتژی های کلی شرکت مرتبط است.
مفهوم استراتژی، تاکتیک و عملیات:
برای پی بردن به مفهوم اصلی ریسک، لازم است که مفاهیم استراتژی، تاکتیک و عملیات تعریف گردند:
استراتژی چیست:
استراتژی یک سازمان اهداف بلند مدت آن را تعیین می کند که افق زمانی برنامه ریزی آن معمولا برای یک سازمان بین ۳ تا ۵ سال تعریف می گردد.
تاکتیک چیست:
تاکتیک ها در واقع چگونگی تغییرات و در حقیقت راه و روش تحول یک سازمان را مشخص می نمایند. بنابراین ریسک های تاکتیکی به طور معمول، در رابطه با پروژه ها، ادغام ها و اصلاح و بهبود محصولات ایجاد می شوند.
عملیات چیست:
عملیات در واقع به فعالیت های روزانه سازمان و فرآیند های آن گفته می شود که برای تولید محصول/ خدمت مورد نظر خود، انجام می گیرند.
تاپ وان مطالعه مقاله طرح کسب و کار (بیزینس پلن) را به شما عزیزان پیشنهاد می نماید.
ارزیابی ریسک
ارزیابی ریسک:
شناسایی ریسک ها پس از تحلیل و رتبه بندی آنها را ارزیابی ریسک می گویند که هر یک از آنها چارچوب خاصی در شناسایی و ارزیابی دارند. اما تفاوت این مراحل در ماهیت مدیریت ریسک اختلافی ایجاد نمی کند و در چارچوب تفاوت های تکنیکی از آن نام برده می شود.
در مرحله ارزیابی، استفاده از یک چارچوب برای یادداشت و ورود اطلاعات هر ریسک ضروری می باشد و دامنه اطلاعات ثبت شده برای هر یک از ریسک ها بایستی شامل موارد زیر باشد:
۱ – نام/ عنوان ریسک: شامل شاخصی جداگانه و مخصوص برای نام گذاری ریسک.
۲ – گستره (دامنه) ریسک: دامنه ریسک مورد نظر و فهرستی از اتفاقات بالقوه ای که امکان رخ دادن آنها وجود دارد. توصیف دقیق اتفاقات بالقوه، میزان شدت، نوع و تعدد تکرار هر کدام از جمله نکاتی است که در فهرست مذکور درج می گردد.
۳ – ماهیت ریسک: شامل طبقه بندی ریسک، مقیاس زمانی اثرات احتمالی ناشی از آن و همچنین تعیین نوع آنها به عنوان تهدید (ریسک با اثر منفی)، فرصت (ریسک با اثر مثبت) و یا نااطمینانی (نامشخص بودن اثر ریسک)
۴ – ذی نفعان و یا اشخاص ذیربط: فهرست اشخاصی که چه در درون و چه در بیرون سازمان (بازیگران درونی و بیرونی) از ریسک مورد نظر اثر خواهند پذیرفت و همچنین انتظارات هر یک از آنها
۵ – تحلیل (کمی سازی) ریسک: احتمال وقوع هر ریسک و شدت تاثیر آن و همجنین اثرات و پیامد های احتمالی نوشته می شود. این مرحله از جمله مهم ترین و اصلی ترین مرحله برنامه مدیریت ریسک می باشد که انجام آن نیازمند استفاده از تخصص مشاوره مدیریت مربوطه است.
۶ – تجربیات شکست: حوادث پیشین مربوط به ریسک مورد نظر و ضررهایی که به این وسیله بر سازمان وارد شده است، درج می گردد.
۷ – حد تحمل ریسک و هدف گذاری: پتانسیل ضرردهی و در واقع حد نهایت ضرردهی شرکت که حاکی از میزان انعطاف پذیری آن، معین می گردد. همچنین اثرات مالی انتظاری ناشی از ریسک نیز تعیین و مشخص می شوند. هدف از کنترل ریسک تعیین شده و سطح ایده آل عملکرد در این حالت مشخص می شود.
۸ – عکس العمل در مقابل ریسک، درمان و کنترل ریسک: فرآیندها و فعالیت های کنترل ریسک موجود تعیین می شود، سطح اعتماد به فرآیندها و فعالیت های مذکور اندازه گیری و مشخص می شود. سپس فرآیندهای پایش و نظارت و بررسی عملکرد سازمان در مقابل ریسک ها تعریف می شوند.
۹ – توان بالقوه اصلاح ریسک: توان بالقوه اصلاح و یا بهبود وضعیت های ناشی از ریسک شناسایی و امکان سنجی می شوند. توصیه های نهایی به منظور اعمال برنامه مدیریت ریسک تهیه می گردند. مسئولیت ها برای عملی کردن هر نوع عملیات اصلاح ریسک تعیین می شوند.
۱۰ – اصلاح استراتژی ها و سیاست ها: مسئولیت های مربوط به تغییر و اصلاح استراتژی های کلی شرکت (با توجه به تعریف ذکر شده از استراتژی در صفحات قبلی) با در نظر گرفتن ریسک ها تعیین می شوند.
در پایان مطالعه مقاله محاسبه استهلاک به مخاطبین عزیز پیشنهاد می گردد.
هنوز دیدگاهی برای این مطلب ثبت نشده است.