قرارداد BOT در چین: مسیری نو برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی

قرارداد BOT (ساخت، بهره‌برداری و انتقال) به عنوان یکی از روش‌های موثر برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی در پروژه‌های زیربنایی، نقشی مهم در توسعه اقتصادی چین داشته است. این روش که از دهه 1990 میلادی در چین مورد استفاده قرار گرفت، توانست راهی برای جبران کمبود منابع مالی داخلی و تسریع توسعه زیرساخت‌ها ارائه دهد. در ادامه به جزئیات این فرآیند و نمونه‌ای موفق از اجرای این روش، یعنی پروژه نیروگاه Laibin B، می‌پردازیم.

پیشینه اجرای قرارداد BOT در چین

نیاز به جذب سرمایه خارجی

در سال 1994، دولت چین با چالش کمبود منابع مالی برای اجرای پروژه‌های زیربنایی روبه‌رو بود. به همین دلیل، استفاده از قراردادهای BOT به عنوان راهکاری برای جلب سرمایه‌گذاری خارجی مطرح شد. این روش در سال 1995 به صورت آزمایشی در چند پروژه اجرا گردید که مهم‌ترین آن، پروژه نیروگاه Laibin B بود.

تحول قوانین جذب سرمایه‌گذاری خارجی در بخش نیروگاهی

قوانین اولیه

در سال 1994، وزارت نیروی چین مقرراتی موقتی برای جذب سرمایه خارجی تصویب کرد. این قوانین شامل محدودیت‌هایی بود، از جمله:

سهم سرمایه‌گذاران خارجی در پروژه‌ها نباید از ۳۰ درصد تجاوز کند.
برای پروژه‌های با سرمایه‌گذاری کامل خارجی، نیاز به اخذ مجوز از کمیسیون برنامه‌ریزی ایالتی بود.
دوره مشارکت سرمایه‌گذاران خارجی به ۲۰ سال (و برای نیروگاه‌های برق‌آبی به ۳۰ سال) محدود شد.

توسعه قانون در سال 1996

در سال 1996، قوانین گسترده‌تری برای کاربرد قراردادهای BOT تصویب شد. این قوانین زمینه اجرای پروژه‌های بیشتری را فراهم نمود. همچنین بانک توسعه آسیایی با اعطای ۲.۶ میلیون دلار، اجرای این پروژه‌ها را تسریع کرد.

حمایت‌های دولتی از قراردادهای BOT

تضمین‌های ارائه‌شده

دولت چین برای موفقیت پروژه‌های BOT، مجموعه‌ای از تضمین‌ها و حمایت‌ها را تعریف کرد. این تضمین‌ها شامل:

خرید تضمینی برق تولیدی.
تأمین سوخت برای پروژه.
تضمین‌هایی در برابر شرایط فورس ماژور و ریسک‌های سیاسی.
تضمین تبدیل ارز برای اطمینان از انتقال سرمایه.
تشویق‌های مالیاتی شامل معافیت‌های مالیاتی.
حفظ حقوق وام‌دهندگان و تأمین تسهیلات مانند زمین.

مدیریت ریسک

برای کاهش ریسک‌های پروژه، اقدامات دیگری نیز انجام شد:

ارائه بیمه‌های ویژه برای پوشش خطرات.
امکان انتخاب پیمانکار توسط کنسرسیوم.
پیش‌بینی سازوکارهای حل اختلاف در قرارداد.

پروژه نیروگاه Laibin B: نمونه‌ای موفق از قرارداد BOT

توافقنامه‌های کلیدی

در پروژه نیروگاه Laibin B، سه توافقنامه اصلی منعقد شد:

CA (توافقنامه واگذاری امتیاز): این توافقنامه حق استفاده از زمین را به کنسرسیوم واگذار کرد و مسئولیت فروش برق تولیدی را به عهده سرمایه‌گذاران گذاشت.
PPA (توافقنامه خرید برق): تضمینی برای خرید برق تولیدی توسط دولت.
FSTA (توافقنامه تأمین سوخت): تضمینی برای تأمین مواد اولیه مورد نیاز.

مشخصات پروژه

دوره قرارداد: ۱۸ سال، از سپتامبر ۱۹۹۷ آغاز شد.
مدت زمان ساخت: ۳ سال.
دوره بهره‌برداری: ۱۵ سال.
پس از اتمام قرارداد، تمامی تسهیلات بدون هزینه به دولت چین منتقل شد.

نقش دولت در اجرای موفق قرارداد BOT

نقش دولت چین در موفقیت قراردادهای BOT بسیار حیاتی بود. دولت با تعریف قوانین شفاف، ارائه تضمین‌های حمایتی و مدیریت دقیق ریسک‌ها، محیطی امن برای سرمایه‌گذاران خارجی ایجاد کرد. تجربه چین در پروژه Laibin B به عنوان یک نمونه موفق جهانی، راهنمای ارزشمندی برای سایر کشورها محسوب می‌شود.

نتیجه‌گیری

قرارداد BOT در چین، گامی بزرگ در جهت جذب سرمایه‌گذاری خارجی و توسعه زیرساخت‌ها بود. دولت چین با تغییر قوانین و ارائه حمایت‌های مختلف توانست اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب کند. پروژه‌هایی نظیر Laibin B نشان می‌دهند که این مدل می‌تواند راهکاری موثر برای تأمین مالی پروژه‌های بزرگ در کشورهای مختلف باشد. تجربه چین الگویی ارزشمند برای دیگر کشورها در بهره‌برداری از این روش است.