اوراق قرضه سبز به‌عنوان ابزاری نوین در تأمین مالی پروژه‌های زیست‌محیطی و حرکت به‌سوی اقتصاد سبز در بسیاری از کشورها مورد استفاده قرار گرفته است. در ادامه، تجربه‌های کشورهای مختلف در این زمینه بررسی شده و روند موفقیت‌آمیز آن‌ها در استفاده از این ابزار مالی مورد توجه قرار می‌گیرد.
اقتصاد سبز: مفهوم و جایگاه آن در جهان
اقتصاد سبز به معنای کاهش اثرات منفی زیست‌محیطی از طریق سیاست‌ها و پروژه‌های پایدار است. امروزه، بیش از ۶۵ کشور در مسیر برنامه‌های جامع اقتصاد سبز و استراتژی‌های مرتبط قرار دارند.
شاخص اقتصاد سبز جهانی (GGEI)، که در سال ۲۰۱۰ معرفی شد، ابزاری برای ارزیابی عملکرد کشورها در این حوزه است و توسط سیاست‌گذاران، سازمان‌های بین‌المللی و بخش خصوصی به‌طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد. از جمله کشورهای موفق در این زمینه، فرانسه، اتریش، اندونزی و مالزی هستند که تجربیات آن‌ها می‌تواند الگوی مناسبی برای دیگر کشورها باشد.
فرانسه: پیشگام در صدور اوراق قرضه سبز
فرانسه با رتبه چهارم در شاخص GGEI سال ۲۰۲۲، از پیشگامان اقتصاد سبز در جهان است. این کشور دستاوردهای چشمگیری در زمینه صدور اوراق قرضه سبز دارد:
ویژگی‌ها و دستاوردهای کلیدی:
- اولین اوراق سبز مرتبط با تورم: فرانسه در می ۲۰۲۲ اوراق قرضه سبزی را صادر کرد که با شاخص قیمت مصرف‌کننده اروپا مرتبط بود. این اوراق، با حجم ۴ میلیارد یورو، توانست ۲۳۰ سرمایه‌گذار را جذب کند و بیش از نیمی از اوراق به سرمایه‌گذاران سبز اختصاص یافت.
- تأمین مالی پروژه‌های گذار زیست‌محیطی: این کشور در مجموع ۴۹.۴ میلیارد یورو از اوراق سبز برای تأمین مالی طرح‌های مرتبط با انرژی‌های تجدیدپذیر و زیست‌محیطی استفاده کرده است.
- حجم بالای تقاضا: تقاضای ۲۷.۵ میلیارد یورویی برای اوراق سبز نشان‌دهنده اعتماد سرمایه‌گذاران به این ابزار است.
اتریش: رویکردی منسجم به اوراق قرضه سبز
اتریش که در شاخص GGEI سال ۲۰۲۲ رتبه هفتم را کسب کرد، به باشگاه اوراق قرضه سبز اتحادیه اروپا پیوست. اولین اوراق قرضه سبز این کشور در می ۲۰۲۲ با موفقیت عرضه شد.
ویژگی‌های انتشار اوراق سبز:
- حجم و مدت قرارداد: قرارداد ۴ میلیارد یورویی با سررسید ۲۷ ساله عرضه شد.
- جذب سرمایه‌گذاران: پیشنهاداتی بالغ بر ۲۵ میلیارد یورو دریافت شد که ۶.۲۵ برابر نیاز بود.
- مشارکت بالای سرمایه‌گذاران سبز: ۷۰ درصد از تخصیص‌ها به سرمایه‌گذارانی اختصاص یافت که خود را سبز یا مسئول اجتماعی توصیف می‌کردند.
چارچوب تأمین مالی سبز:
- اتریش بیش از ۵ میلیارد یورو هزینه سبز شناسایی کرده است و انتظار می‌رود فعالیتهای بیشتری در این حوزه داشته باشد.
- چارچوب تأمین مالی شامل هشت دسته پروژه مطابق با طبقه‌بندی زیست‌محیطی اتحادیه اروپا است.
اندونزی: پیشتاز صکوک سبز
اندونزی به‌عنوان یکی از کشورهای موفق در صدور اوراق قرضه سبز، صکوک سبز (اوراق قرضه اسلامی) را به‌طور گسترده مورد استفاده قرار داده است.
دستاوردهای کلیدی:
- بزرگ‌ترین صکوک سبز جهانی: در می ۲۰۲۲، اندونزی بزرگ‌ترین صکوک سبز خود را با حجم ۵ میلیارد دلار صادر کرد که شامل یک قسط ۱۰ ساله بود.
- جذب گسترده سرمایه‌گذاران: این اوراق ۲۲۵ سرمایه‌گذار را جذب کرده و تقاضا ۳.۴ برابر بیشتر از عرضه بود.
- کاربرد منابع: منابع حاصل از انتشار صکوک برای پروژه‌هایی همچون نیروگاه‌های برق‌آبی، خطوط مترو و انرژی‌های تجدیدپذیر استفاده شد.
سایر اقدامات:
- در سال ۲۰۱۸، اندونزی اولین صکوک سبز بین‌المللی خود را به ارزش ۱.۲۵ میلیارد دلار صادر کرد که به پروژه‌های مدیریت پسماند، گردشگری سبز و انرژی‌های تجدیدپذیر اختصاص یافت.
مالزی: پیشگام صکوک سبز در آسیا
مالزی، از طریق صدور صکوک سبز، جایگاه خود را در تأمین مالی پایدار تثبیت کرده است.
ویژگی‌های برجسته:
- اولین انتشار موفق: در اولین دوره، مالزی ۴.۵ میلیارد رینگیت (۹۷۰ میلیون دلار) از صکوک سبز جمع‌آوری کرد.
- جذب سرمایه‌گذاران متنوع: ۵۰ درصد اوراق توسط مؤسسات مالی محلی خریداری شد و سرمایه‌گذاران خارجی نیز سهم قابل توجهی داشتند.
- پروژه‌های مرتبط: منابع حاصل از صکوک در پروژه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر و حفاظت از محیط‌زیست مورد استفاده قرار گرفت.
مزیت‌های مالیاتی:
مالزی با ارائه معافیت‌های مالیاتی برای صکوک سبز، سرمایه‌گذاران بیشتری را به این حوزه جذب کرده است.
نتیجه‌گیری: اهمیت اوراق قرضه سبز در جهان
اوراق قرضه سبز از زمان معرفی توسط بانک جهانی و بانک سرمایه‌گذاری اروپا در سال ۲۰۰۷ به‌طور گسترده‌ای رشد کرده است. تجربه کشورهای مختلف نشان می‌دهد که این ابزار مالی، ابزاری موثر برای تأمین مالی پروژه‌های زیست‌محیطی و کاهش اثرات منفی تغییرات اقلیمی است.
کشورهایی همچون فرانسه، اتریش، اندونزی و مالزی با ارائه مدل‌های موفق، الگویی برای دیگر کشورها هستند تا از این ابزار برای دستیابی به اهداف زیست‌محیطی و اقتصادی بهره بگیرند.
