ساختار قراردادهای BOT | قسمت ۱۷
ساختار قراردادهای BOT
۱- دولت میزبان:
قراردادهای BOT به حمایتهای دولتی گوناگون با توجه به نوع و میزان پیچیدگی و بزرگی این پروژه ها و شرایط اقتصادی و قانونی کشور میزبان بستگی دارد. جذب سرمایه های خارجی در بخش های مختلف برای دولت ها راحت تر است اما در خصوص پروژه های زیربنایی با توجه به اینکه درآمد پروژه ها بستگی زیادی به میزان تقاضا در سطح جامعه دارد، درنتیجه به برنامهریزی و تلاش بیشتری نیاز دارند.
از جمله عوامل مهم پروژه های BOT که بایستی توسط دولت به عنوان میزبان اینگونه پروژه ها انجام شود عبارتند از:
انتخاب پروژه، مطالعه اولیه امکان سنجی برای توجیه اقتصادی پروژه و آماده کردن اطلاعات اولیه برای انجام مناقصه شفاف و ایجاد یک نظام روشن، منطقی و تعریف شده برای انجام مناقصه و دریافت پیشنهاد و انتخاب سرمایه گذار.
معمولا دولت میزبان شامل وزارتخانه ها،سازمان ها و شرکت های انحصاری بخش عمومی می باشند که نقش و مسئولیت مهم آن ها اعطای امتیاز پروژه است. از دیگر اقدامات و تعهدات مالک پروژه (دولت):
اعطای برخی تضمینات و وسیله های مورد نیاز، فراهم سازی تسهیلات مالی و حقوقی، تامین منابع مورد نیاز پروژه، مشارکت در سهام شرکت پروژه، واگذاری احتمالی امتیاز بعضی از پروژه های موجود در جهت تقویت فرآیند مالی پروژه.
۲- شرکت پروژه:
کنسرسیومی است متشکل از چندین بخش غیردولتی که در مراحل اولیه انعقاد قرارداد BOT به وجود می آید.
پس از انتخاب سرمایه گذار توسط دولت میزبان که در طی مراحل مناقصه صورت پذیرفته است، سرمایه گذاران اقدام به ثبت شرکتی با مسئولیت محدود به نام شرکت پروژه می نمایند.
شرکت پروژه، مسئول تامین سرمایه مورد نیاز پروژه و بهطور کلی طرف مقابل دولت میزبان است و همچنین مسئول مستقیم سرمایه گذاری، ساخت و بهرهبرداری از پروژههای BOT است.
حضور و مشارکت پیمانکاران، یک یا چند تامین کننده محصول و شرکت های متخصص در بهره برداری در یک شرکت پروژه امری معمول به حساب می آید. سرمایه شرکت پروژه به صورت های مختلف مانند پول نقد، نیروی انسانی و تجهیزات تأمین میشود و به همین نسبت به آنها باز پرداخت خواهد شد.
مشارکت سرمایه گذاران مختلفی مانند بانک ها یا موسسات وام دهنده در شرکت پروژه می تواند وجود داشته باشد.
۳- وام دهندگان پروژه:
طرف وام دهنده، مهمترین طرف دخیل در پروژه BOT است. به طوری که در بسیاری از موارد نقطه نظرات آنان خطوط اصلی موافقتنامه ها و تضمینات را رقم میزند. وام دهندگان معمولاً بانک های تجاری، موسسات مالی، موسسات اعتباری صادراتی و صندوق بازنشستگی می باشند.
۴- بیمه گران:
در پروژههای BOT بیمه های مختلفی نیاز می باشد. در طول مدت قرارداد، بانی پروژه موظف است بیمه های مناسب و مورد نیاز پروژه را تهیه و برقرار نگه دارد.
۵- سهامداران در پروژه:
در این قراردادها قسمتی از سرمایه مورد نیاز پروژه به صورت پذیرش درصدی از سهام شرکت پروژه تامین می شود. تعیین میزان کل سهام در شرکت پروژه نسبت وام به سهام (Dept/Equty) در هر پروژه، بستگی دارد که معمولاً توسط وام دهندگان یا با تعیین شرایط قرارداد واگذاری امتیازی اعمال می گردد.
در این قراردادها بانی، سازنده، بهره بردار، فروشندگان کالا یا تجهیزات، تامین کنندگان مواد و مصالح، موسسات مالی دولت میزبان و یا حتی افراد حقیقی می توانند به عنوان سهامداران پروژه به حساب آیند.
۶- بهره برداران – استفاده کنندگان:
بهره بردار، شرکت یا سازمانی است که معمولاً در زمینه بهرهبرداری از پروژه مورد نظر دارای تخصص و صلاحیت می باشد. در پروژه هایی که استفاده کنندگان مستقیماً از خدمات بهره می گیرند مانند پروژه های ساخت بزرگراه ها، پلها و تونلها، معمولاً هزینه های پروژه مستقیم از پرداخت ها تأمین می شود، مانند پرداخت عوارض بزرگراه ها.
۷- سازندگان:
سازندگان، از شرکت های مختلفی که وظیفه طراحی و ساخت پروژه را عموماً به طریق کلید در دست و EPC برعهده دارند، تشکیل شده است و معمولاً با شرکت های ساختمانی منفرد و یا یک شرکت متشکل از شرکت های تخصصی می باشند. از مهمترین ویژگی های پروژه BOT انتقال کلیه خطرات ساخت و ساز به پیمانکار سازنده بوده که در اکثر موارد بر اساس قرارداد کلید در دست ساخت پروژه را برعهده گرفته است.
۸- تامین کنندگان مواد و مصالح:
تامین مواد و مصالح معمولاً توسط سازمانهای دولتی، شرکت های انحصاری عمومی و احتمالا شرکت های خصوصی انجام می شود.
۹- بهرهبرداران:
شرکت هایی هستند که تخصص لازم در این زمینه را دارا می باشند. گاهی بانی پروژه فعالیت های بهره برداری را خود بر عهده میگیرد و بهره بردار فقط مسئولیت نگهداری و تعمیرات را در طول دوره بر عهده دارد.
۱۰- مشاوران فنی، مالی، حقوقی
دولت میزبان به دلیل عدم تجربه کافی در این نوع پروژه ها احتیاج زیادی بحضور مشاوران مختلف فنی، مالی و قانونی بخشهای مختلف دارد که تجربه بسیاری در مشارکت بخش خصوصی و ساختار قراردادهای BOT داشته باشند.
پیچیدگی قراردادهای BOT در مراحل مختلف به خصوص در زمان عقد قرارداد و مراحل مختلف مذاکرات باعث شده تا افراد و کارکنان متخصص در وزارتخانهها و دولت میزبان قابلیت کنترل این قراردادها را نداشته باشند.
برگرفته از کتاب “قراردادهای BOT و کاربرد آن در قراردادهای زیربنایی ایران“
دیدگاهتان را بنویسید