هر طرح امکان سنجی دارای 3 بخش اصلی می ­باشد که شامل: بخش مطالعات بازار، بخش مطالعات فنی و بخش مالی است. در مقاله حاضر به طور کاملا کاربردی به قسمت عرضه در بخش مطالعات بازار یک طرح امکانسنجی پرداخته می ­شود.

بخش مطالعات بازار مهمترین بخش یک طرح امکان سنجی است زیرا اگر تقاضا و نیازی برای محصولات تولیدی یک طرح یا پروژه اقتصادی در بازار هدف مورد بررسی (داخلی یا خارجی) وجود نداشته باشد و یا پس از بررسی بخش مطالعات بازار یک طرح، به این نتیجه برسیم که برای محصولات مورد بررسی مازاد عرضه وجود دارد، نیازی به بررسی بخش­های فنی و مالی یک طرح وجود ندارد.

در بخش عرضه مطالعات بازار یک طرح، بخش عرضه معمولا دارای دو بخش تولید داخلی و واردات است. مگر اینکه تولید محصول در کشور انحصاری باشد مانند تولید خودرو یا دخانیات. گاهی اوقات نیز محصول منع وارداتی دارد مانند شکر تصفیه شده.

در این بخش بررسی عرضه محصولاتی که دارای بازرهای رقابتی هستند و منع وارداتی برای آن­ها وجود ندارد بررسی می­ شود.

بررسی تولید داخلی

برای هر محصول یک کد آیسیک در کشور تعریف شده است. با استفاده از کد آیسیک مربوط به هر محصول می­توان میزان تولید محصول مدنظر را در کشور  مورد ارزیابی قرار داد. کدهای آیسیک مربوطه در سایت بهین­یاب به آدرس https://www.behinyab.ir ارائه شده است و آمارنامه واحدهای فعال(تولیدکننده) محصول موردنظر نیز با استفاده از کد آیسیک آن محصول قابل بررسی است. لازم به ذکر است که ظرفیت­های ارائه شده در آمارنامه واحدهای فعال توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت، مربوط به ظرفیت اسمی محصولات است و ظرفیت عملی معمولا کمتر از ظرفیت اسمی است و به طور معمول 70 تا 90 درصد از ظرفیت اسمی محصولات به عنوان ظرفیت عملی در نظر گرفته می­ شود.

در زیر نمونه­ای از بررسی عرضه محصولات در صنعت چوب ارائه شده است که با ظرفیت عملی 70 درصد در نظر گرفته شده است:

واردات

بخشی از عرضه محصولات در کشور، مربوط به واردات آن محصولات از سایر کشورها می­باشد. میزان واردات با استفاده از کد تعرفه ارائه شده برای هر محصول در کتاب قانون مقررات صادرات و واردات قابل دسترسی است. کد تعرفه مد نظر را در سایت اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران www.tccim.ir  وارد نموده و واردات محصولات در هر سال قابل دسترسی است.

مجموع تولیدات واحدهای فعال و واردات هر محصول، میزان عرضه محصولات مدنظر را نشان می ­دهد.

مشکلات بررسی عرضه در مطالعات بازار

جهت بررسی دقیق عرضه محصولات مختلف در کشور مشکلاتی وجود دارد که به بخشی از آنها اشاره می­ شود:

  • از مشکلاتی که در بررسی عرضه محصولات وجود دارد، آمار ارائه شده برای واحدهای فعال توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت است که دقیق نیست و اغلب واحدهای فعال ارائه شده غیرفعال هستند. بنابراین در پروژه­های حساس همچون پتروشیمی باید تک تک واحدهای فعال ارائه شده مورد تحقیق میدانی قرار بگیرند.
  • یکی دیگر از مشکلات موجود در بررسی عرضه محصولات، واحد آمار ارائه شده برای واردات محصولات است که تمامی محصولات با واحد کیلوگرم هستند که واحد بعضی از محصولات در آمارنامه واحدهای فعال با واحدهای مترمربع یا متر مکعب و عدد و سایر واحدها هستند مانند لامپ که باید به طور دقیق تبدیل واحد در واردات محصولات صورت بگیرد.
  • از دیگر مشکلات موجود در بخش عرضه محصولات، قاچاق محصولات است که آمار و اطلاعات دقیقی از میزان قاچاق محصولات در دسترس نیست مانند قاچاق سیگار.