ریسک‌های بخش حمل و نقل راه‌آهن
مشکلات مرتبط با آزادسازی زمین
یکی از اصلی‌ترین چالش‌های پروژه‌های احداث خط‌آهن، طولانی شدن دوره آزادسازی زمین است. عبور خط آهن از مناطق مختلف نیازمند اخذ زمین در طول مسیر می‌باشد که این امر اغلب به مذاکره با مالکین خصوصی منجر می‌شود.
- زمان‌بر بودن مذاکرات: توافق با مالکان اغلب زمان زیادی می‌برد.
- افزایش هزینه‌ها: مالکان با اطلاع از مسیر پروژه، قیمت زمین‌های خود را چندین برابر افزایش می‌دهند.
این عوامل می‌توانند به طور قابل توجهی هزینه‌های پروژه را افزایش داده و زمان‌بندی آن را تحت تأثیر قرار دهند.
تاخیر در پروژه‌های وابسته
تاخیر در بخش‌های وابسته به پروژه‌های راه‌آهن می‌تواند عملکرد کلی پروژه را با چالش جدی مواجه کند.
- نبود مدیریت جامع: اگر بانی پروژه تمامی بخش‌های مرتبط، از جمله احداث ایستگاه‌ها، پل‌ها و ابنیه را مدیریت نکند، هماهنگی لازم میان این اجزا مختل خواهد شد.
- تهدید دوره بهره‌برداری: هرگونه ناهماهنگی و تاخیر در این بخش‌ها می‌تواند بهره‌برداری از خط‌آهن را با مشکلات جدی مواجه کند.
پیچیدگی در تغییر مکان خدمات شهری
ایستگاه‌های قطار نیازمند خدمات شهری مناسب در محوطه‌های شهری هستند.
- عدم امکان جابه‌جایی خدمات موجود: عدم هماهنگی در تغییر مکان خدمات شهری موجود به سمت ایستگاه‌ها، مشکلات زیادی در دوره بهره‌برداری ایجاد خواهد کرد.
- نیاز به هماهنگی چندجانبه: برای کاهش این مشکلات، نیاز به همکاری مؤثر میان نهادهای مختلف شهری و برنامه‌ریزان پروژه احساس می‌شود.
چالش‌های اقتصادی: تعرفه‌ها و رقابت
- کنترل سطح تعرفه‌ها:
- دولت ممکن است برای حمایت از مردم، تفاوت بین تعرفه پیش‌بینی شده و هزینه واقعی بلیط را جبران کند.
- این موضوع می‌تواند پروژه را به شکست بکشاند، به‌ویژه در پروژه‌های BOT که نیازمند بازگشت سرمایه از محل تعرفه‌ها هستند.
- رقابت با حمل‌ونقل جاده‌ای:
- وجود بزرگراه‌ها و آزادراه‌ها در مسیرهای مشابه، رقابتی جدی میان بخش راه‌آهن و حمل‌ونقل جاده‌ای ایجاد می‌کند.
- برای جلب مشتریان بیشتر، ممکن است سطح تعرفه‌ها کاهش یابد که این امر بر بازده اقتصادی پروژه تأثیر منفی خواهد گذاشت.
مسائل زیست‌محیطی
عبور خط‌آهن از مسیرهای طولانی، حساسیت‌های زیست‌محیطی متعددی را به همراه دارد.
- چالش‌های حقوقی و اجتماعی: سازمان‌های حامی محیط زیست در جوامع پیشرفته ممکن است مخالفت‌های گسترده‌ای را علیه این پروژه‌ها سازماندهی کنند.
- افزایش موانع اجرایی: قدرت بالای این نهادها در کشورهای توسعه‌یافته می‌تواند موانع عمده‌ای در مسیر اجرای پروژه ایجاد کند.
هزینه بالای تجهیزات و فناوری
قیمت بالای لوکوموتیوها، واگن‌ها و سیستم‌های کنترلی از دیگر عوامل موثر بر ریسک پروژه‌های راه‌آهن است.
- افزایش هزینه واردات: در صورتی که تجهیزات از خارج وارد شوند، تعرفه‌های گمرکی و نوسانات ارزی هزینه‌های پروژه را به شدت افزایش می‌دهند.
- تاثیر بر تعرفه‌ها: این هزینه‌ها می‌توانند منجر به افزایش قیمت بلیط شوند که بر جذابیت خدمات ریلی برای مسافران تأثیر منفی می‌گذارد.
نتیجه‌گیری
ریسک‌های بخش حمل و نقل راه‌آهن شامل مسائل اقتصادی، زیست‌محیطی، اجتماعی و فنی است که می‌توانند به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر عملکرد پروژه‌ها تاثیر بگذارند. مدیریت جامع، هماهنگی میان نهادها و برنامه‌ریزی دقیق می‌تواند به کاهش این ریسک‌ها و افزایش کارایی پروژه‌های ریلی کمک کند.
