ریسک‌های بخش حمل و نقل جاده‌ای
عدم کفایت حجم تعرفه
یکی از بزرگ‌ترین ریسک‌های موجود در پروژه‌های حمل و نقل جاده‌ای، تخمین نادرست میزان ترافیک پیش‌بینی شده است. عدم تحقق ترافیک مورد انتظار که معمولاً در زمان مناقصه تعیین می‌شود، می‌تواند تأثیرات منفی عمده‌ای بر کل پروژه داشته باشد. این ریسک به‌ویژه در پروژه‌هایی که به روش BOT (ساخت، بهره‌برداری، انتقال) اجرا می‌شوند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند؛ چرا که درآمدها به حجم ترافیک وابسته هستند و هر گونه انحراف در پیش‌بینی‌ها، سودآوری پروژه را تهدید می‌کند.
رقابت با سایر جاده‌های موجود
رقابت با جاده‌های موجود در همان مسیر، یکی دیگر از چالش‌های این بخش است. اگر در مسیری که پروژه اجرا می‌شود، جاده‌های دیگری بدون عوارض یا با عوارض پایین وجود داشته باشند، این امر می‌تواند به کاهش درآمد و کاهش سطح تعرفه‌های جاده‌ای منجر شود. در نتیجه، در طول دوره امتیاز، سودآوری و درآمد مورد انتظار سرمایه‌گذار به خطر خواهد افتاد.
محدودیت‌های افزایش عوارض و قیمت‌ها
کنترل دولت بر سطح عوارض و قیمت‌های استفاده از جاده‌ها، یکی از ریسک‌های مهم است. این کنترل‌ها به دلیل ملاحظات اقتصادی و اجتماعی اعمال می‌شوند و ممکن است درآمد مورد انتظار بانی پروژه را تحت تأثیر قرار دهند. این محدودیت‌ها به‌ویژه در کشورهای با ساختارهای اقتصادی نظارتی قوی بیشتر احساس می‌شوند و می‌توانند بر سودآوری پروژه تأثیرگذار باشند.
افزایش هزینه‌های ساخت و ساز
چالش‌های مطالعات اولیه
- مطالعات امکان‌سنجی: انجام مطالعات دقیق امکان‌سنجی می‌تواند به موفقیت پروژه کمک کند؛ اما در عین حال، هزینه‌های اضافی را نیز به پروژه تحمیل می‌کند.
- محدودیت‌های طبیعی: عدم توجه به توپوگرافی و جنس خاک در مراحل اولیه پروژه، می‌تواند ریسک‌های فراوانی را در مرحله ساخت ایجاد کند، به‌ویژه در مناطق ناهموار و کوهستانی که هزینه‌های اجرایی و ریسک‌ها افزایش می‌یابد.
تاخیر در اجرای پروژه
هرگونه تاخیر در کسب زمین و همچنین مشکلات حقوقی و فنی پیش‌بینی‌نشده در زمان مناقصه، باعث ایجاد تاخیر در ساخت پروژه می‌شود. این تاخیرات می‌تواند در بهره‌برداری نهایی از پروژه نیز تأثیرگذار باشد و به کاهش بهره‌وری و درآمدهای آتی منجر شود.
مشاجرات مربوط به حق عبور و ملاحظات محیط زیستی
وجود ایستگاه‌های اکولوژیکی یا آثار باستانی در مسیر پروژه، ریسک‌های دیگری را به پروژه تحمیل می‌کند. سازمان‌های محیط زیستی یا نهادهای مسئول آثار باستانی ممکن است با اجرای پروژه مخالفت کنند و در برخی موارد حتی قدرت توقف یا تغییر مسیر پروژه را داشته باشند. این مسئله می‌تواند به تأخیرات طولانی‌مدت و حتی خطرات قانونی برای پروژه منجر شود.
ضرورت اندازه‌گیری تاثیرات بر رفت و آمد عمومی
یکی دیگر از ریسک‌های مهم، عدم اندازه‌گیری دقیق تاثیرات جاده بر رفت و آمد عمومی است. عدم توجه به این مسئله حتی پس از آغاز پروژه می‌تواند به تهدید جدی برای حیات پروژه تبدیل شود. نهادهای حکومتی با قدرت نظارتی ممکن است در طول اجرای پروژه اعلام کنند که پروژه نیازی به وجود ندارد یا تاثیری بر بهبود رفت و آمد عمومی ندارد؛ به‌ویژه در کشورهایی که قوای نظارتی و اجرایی ممکن است در تضاد با یکدیگر باشند.
وابستگی به پروژه‌های مرتبط
در برخی موارد، بهره‌برداری از پروژه به آمادگی و بهره‌برداری از پروژه‌های دیگر وابسته است. برای مثال، اگر این پروژه بخشی از یک مسیر آزادراهی باشد که ارتباط دو شهر را برقرار می‌کند، تاخیر در پروژه‌های مرتبط می‌تواند بهره‌برداری این پروژه را به تعویق بیندازد و مانع از دستیابی به اهداف مالی و اقتصادی تعیین‌شده شود.
ریسک‌های مربوط به درآمدهای پروژه
درآمدهای پروژه‌های حمل و نقل جاده‌ای معمولاً به پول محلی به دست می‌آیند و بانی پروژه به‌صورت مستقیم با مشتریان داخلی در تعامل است. این مسئله باعث می‌شود که درآمدهای پروژه به نرخ تبدیل ارز و قابلیت تبدیل آن به ارزهای خارجی وابسته باشد. محدودیت‌های احتمالی دولت در این زمینه می‌تواند به عنوان یک ریسک جدی برای سودآوری و تحقق درآمدهای مورد انتظار پروژه محسوب شود.
