قرارداد مهندسی- تدارکات- مدیریت ساخت و ساز (EPCM)
قرارداد مهندسی- تدارکات- مدیریت ساخت و ساز (EPCM) از زیرمجموعه‌های قرارداد مهندسی- تدارکات- ساخت و اجرا (EPC) است. این قرارداد یکی از مدل‌های رایج در پروژه‌های صنعتی و مهندسی است که به ویژه در صنایع انرژی، کشاورزی، شیمیایی، دارویی و صنایع غذایی و آشامیدنی کاربرد دارد. به طور کلی، EPCM به‌عنوان یک قرارداد خدمات مهندسی حرفه‌ای شناخته می‌شود که به مهندسین مشاور این امکان را می‌دهد تا پروژه را از ابتدا تا انتها مدیریت کنند، در حالی‌که مالک پروژه کنترل بیشتری بر فرآیند خواهد داشت.
مفهوم EPCM و نحوه عملکرد آن
EPCM روشی برای اجرای پروژه‌های مهندسی است که به مالک پروژه این امکان را می‌دهد تا بر پروژه خود کنترل کامل داشته باشد، در حالی‌که مهندسین مشاور تمامی مراحل مهندسی را مدیریت می‌کنند. این فرآیند شامل برنامه‌ریزی، الزامات پیچیده مهندسی، هماهنگی با پیمانکاران و فروشندگان، و ارائه یک نقطه تماس واحد برای صاحب پروژه است. در این قرارداد، مهندسین مشاور از ابتدا تا انتهای پروژه نظارت کرده و همه فعالیت‌ها را هماهنگ می‌کنند، در حالی‌که مالک پروژه از شفافیت در تصمیمات مهندسی و هزینه‌ها برخوردار است.
مراحل کلیدی قرارداد EPCM
مهندسی:
در پروژه‌های EPCM، تعداد زیادی فرآیند مهندسی تخصصی وجود دارد که باید از مرحله ابتدایی تا پایان پروژه سازماندهی، برنامه‌ریزی، هماهنگ و اجرا شوند. این مراحل شامل بررسی و تعیین الزامات مهندسی پیچیده و تصمیم‌گیری‌های فنی است که به مالک پروژه این امکان را می‌دهد تا در تصمیمات مهندسی دخالت داشته باشد و از پیامدهای هزینه‌ای آن‌ها آگاه شود.
تدارکات:
مهندسین مشاور فرآیند تدارکات را نیز مدیریت می‌کنند که شامل درخواست‌های فنی قیمت، سازماندهی مناقصات، ارزیابی فنی و توصیه پیمانکاران است. در این بخش، مهندسین مشاور با توجه به نیازهای پروژه، فروشندگان و پیمانکاران را شناسایی کرده و به مالک پروژه توصیه‌هایی برای خریدها و تصمیمات تدارکاتی ارائه می‌دهند.
ساخت و ساز:
در مرحله ساخت و ساز، مهندسین مشاور تمام مراحل نظارت بر پروژه را مدیریت می‌کنند. این مرحله شامل برنامه‌ریزی هزینه‌ها، تدارکات، نظارت بر پیمانکاران، هماهنگی با تیم‌های ساخت و خدمات اداری است. مهندسین مشاور مسئولیت هماهنگی و نظارت بر تمامی فرآیندهای اجرایی تا تکمیل پروژه را بر عهده دارند.
مدیریت:
مدیریت هسته اصلی قرارداد EPCM است. این قرارداد به‌عنوان یک سرویس مدیریت پروژه کامل عمل می‌کند که به مهندسین مشاور اجازه می‌دهد از تخصص خود بهره‌برداری کنند و در عین حال مالک پروژه به‌طور مستمر در فرآیند پروژه مشارکت داشته و کنترل کاملی بر آن داشته باشد.
تفاوت‌های اصلی EPC و EPCM
یکی از تفاوت‌های کلیدی میان قرارداد EPCM و EPC در نحوه سازماندهی پروژه‌هاست. در قرارداد EPC، مهندسین مشاور به‌طور کامل پروژه را از ابتدا تا انتها مدیریت می‌کنند و مالک پروژه پس از امضای قرارداد کنترل پروژه را از دست می‌دهد. در مقابل، در قرارداد EPCM، قراردادها و سفارشات خرید با شخص ثالث (پیمانکاران، تامین‌کنندگان و فروشندگان) باقی می‌ماند و مهندسین مشاور تنها مسئول شناسایی و مدیریت این اشخاص هستند. بنابراین، مالک پروژه در قرارداد EPCM کنترل بیشتری بر فرآیند دارد.
مزایا و معایب قرارداد EPCM
مزایا:
- مالکیت و کنترل بیشتر برای مالک پروژه: بزرگترین مزیت EPCM برای مالک پروژه، کنترل و مالکیت کامل بر فرآیند است. این قرارداد انعطاف‌پذیری بیشتری فراهم می‌آورد و امکان تغییرات در محدوده پروژه را در حین اجرای آن فراهم می‌کند.
- مشاوره تخصصی: در EPCM، مالک پروژه می‌تواند از مشاوره و توصیه‌های مهندسین مشاور نه تنها در مراحل ابتدایی، بلکه در طول پروژه نیز بهره‌مند شود.
- کنترل مالی: مالک پروژه از کنترل مالی کامل در تمام مراحل پروژه برخوردار است که می‌تواند منجر به صرفه‌جویی در هزینه‌ها شود.
معایب:
- مشارکت بیشتر مالک پروژه: با اینکه مالک پروژه کنترل بیشتری دارد، مشارکت فعال‌تری در فرآیندهای روزانه لازم است که می‌تواند منجر به نیاز به زمان و تلاش بیشتری از سوی مالک شود.
- احتمال سوء تفاهم: ارتباط مستمر میان مهندسین مشاور و مالک پروژه ممکن است منجر به سوء تفاهم یا ایجاد شکاف در مسئولیت‌ها شود. به همین دلیل، شفافیت در تخصیص مسئولیت‌ها از ابتدا بسیار ضروری است.
نتیجه‌گیری
قرارداد مهندسی- تدارکات- مدیریت ساخت و ساز (EPCM) یک روش مؤثر و کارآمد برای مدیریت پروژه‌های مهندسی پیچیده است که به مالک پروژه امکان می‌دهد تا بر تمامی جنبه‌های پروژه نظارت کامل داشته باشد. این قرارداد به ویژه برای پروژه‌هایی که در آن‌ها تغییرات پیش‌بینی نشده وجود دارد، مناسب است. با این حال، نیاز به مشارکت بیشتر از سوی مالک پروژه و شفافیت در فرآیندهای اجرایی، از نکات مهمی است که باید در نظر گرفته شود.
