ریسک های بخش حمل و نقل (تونل و پل)

۱- ریسک های بخش حمل و نقل- تونل

– ریسک های زمین شناسی

مهمترین ریسک در سازه های زیرزمینی از جمله تونل، شرایط زمین شناسی غیر قابل پیش بینی می باشد. در صورتی که مطالعات اولیه کافی در مورد وضعیت زمین شناسی منطقه صورت نگرفته باشد، ریسک بالا تشدید خواهد شد. برخورد با لایه های سنگی نامناسب، برخورد به سطح آب زیرزمینی، مواجه شدن با درز ها و شکاف های طبیعی و غیره از جمله شرایط برای زمین شناسی در طول دوره اجرا می باشد. در طول اجرای تونل ممکن است به هر یک از دلایل بالا مسیر تونل دچار تغییراتی شود. طرح تحکیم و ابعاد تونل تغییر کند و یا بانی پروژه هزینه اضافی زیادی بالاتر از آنچه در مناقصه پیش بینی شده متحمل شود.

– ایمنی در اجرای کار

کار در محیط های زیر زمینی به ویژه در مناطقی که هنوز تحکیم نشده اند با خطر ریزش توده سنگی برای کارگران و نیز اپراتورهای ماشین آلات همراه است و یا اگر حفاری به روش انفجاری باشد عدم رعایت فاصله مناسب ماشین آلات و تجهیزات با محل انفجار و نیز عدم رعایت موارد ایمنی در هنگام انفجار سبب بروز خسارت های جبران ناپذیری خواهد شد.

– ریسک های سلامتی مربوط به هوای تونل در طول دوره اجرا

در طول دوره حفاری تونل، هوای تازه برای تنفس افراد مشغول به کار در درون تونل می بایست تامین شود. معیارهای لازم برای طراحی چنین فن هایی، تعداد افراد مشغول به کار در درون تونل، تعداد موتورهای درونسوز فعال درون تونل، گرد و غبار ایجاد شده بعد از هر مرحله انفجار، میزان تصاعد گاز های سمی و … می باشد. عدم رعایت موارد فوق سلامتی افراد مشغول به کار در درون تونل را جدا تهدید می کند. به علاوه انتخاب فن نامناسب برای تهویه هوای تونل اجرای کار در درون تونل را نیز مشکل می سازد.

– تاخیرات مربوط به آتشباری

در بسیاری از پروژه های احداث تونل مواد منفجره جهت عملیات آتشباری به دلیل ملاحظات امنیتی در اختیار مستقیم بانی پروژه قرار نمی گیرد بلکه تیم آتشباری معمولاً مربوط به شرکتی دولتی است و عدم هماهنگی و همکاری لازم بین بانی و تیم آتشباری ممکن است به تاخیر در ساخت تونل بیانجامد.

– پایداری دیواره ها و سقف تونل

عدم دقت و کنترل در انجام عملیات تحکیم تونل به ویژه مرحله اجرا شاتکریت و نصب راک بولت و انکر می توانند حیات پروژه را در طول دوره بهره برداری به مخاطره اندازند. تزریق در مناطق سنگی ضعیف و آب بندی تونل نیز از جمله مواردی است که عدم رعایت موارد کمی و کیفی در مورد آنها در طول دوره ساخت، بهره‌برداری از پروژه را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

– حوادث مربوط به ترافیک

در طول دوره بهره‌برداری از پروژه تمهیداتی می بایست جهت حوادثی مانند تصادفات رانندگی در تونل، آتش سوزی و… اندیشیده شود به نحوی که در صورت وقوع این حوادث به سرعت بتوان تونل را تخلیه نمود.

۲- بخش حمل و نقل- پل

– محدودیت برای رفت و آمد کشتی ها

در صورتی که پروژه احداث پل بر روی رودخانه ای صورت بگیرد که قابل کشتیرانی است چه در دوره ساخت و چه در دوره بهره برداری، محدودیت‌هایی برای رفت و آمد کشتی‌ها و خدمه آنها ایجاد خواهد شد.

– شرایط آب و هوایی

به دلیل وجود رودخانه، تغییرات آب و هوا تاثیر مستقیم به جریان آب خواهد داشت و ممکن است به ویژه در طول دوره ساخت، تغییرات فراوانی را بر پروژه تحمیل نماید.

– رقابت با خطوط جایگزین

وجود خط عبور مجانی یا با تعرفه کمتر نسبت به پروژه مورد نظر می تواند پروژه را با شکست مواجه کند. زیرا بانی پروژه با سطح تعرفه عبوری که در نظر گرفته است حجم ترافیک لازم را به دست نخواهد آورد و در صورت پایین آوردن سطوح تعرفه عبور نیز درآمد مورد نظر در طول دوره امتیاز را کسب نخواهد کرد.

برگرفته از کتاب “قراردادهای BOT و کاربرد آن در قراردادهای زیربنایی ایران“