اعتبار اسنادی یوزانس، یا اعتبار اسنادی معوق، یکی از ابزارهای مؤثر در تأمین مالی تجارت بین‌المللی است. این ابزار برای خریداران فرصتی فراهم می‌کند تا پرداخت هزینه‌های مربوط به کالا یا خدمات خریداری‌شده را به تأخیر بیندازند. در ادامه، جنبه‌های مختلف این نوع اعتبار اسنادی، از جمله انواع، مزایا، معایب، و تفاوت آن با سایر روش‌های تأمین مالی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
مفهوم اعتبار اسنادی یوزانس
اعتبار اسنادی یوزانس نوعی قرارداد مالی است که به خریدار (واردکننده) اجازه می‌دهد پرداخت هزینه‌های معامله را در یک دوره زمانی معین به تعویق بیندازد. این ابزار معمولاً در معاملات بین‌المللی استفاده می‌شود و نقش مهمی در تسهیل تجارت جهانی دارد. بانک به‌عنوان واسطه‌ای امن، تضمین می‌کند که در صورت عدم توانایی خریدار در پرداخت، مبلغ باقی‌مانده به فروشنده پرداخت شود.
مزایای استفاده از یوزانس
استفاده از اعتبار اسنادی یوزانس برای خریدار و فروشنده مزایای متعددی دارد. مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- مدیریت سرمایه در گردش:
خریدار می‌تواند کالا را دریافت کرده و حتی پیش از پرداخت، از کیفیت آن اطمینان حاصل کند. - افزایش اطمینان در تجارت بین‌المللی:
بانک به‌عنوان واسطه، ریسک‌های مرتبط با معامله را کاهش می‌دهد. - سرعت‌بخشی به معاملات بین‌المللی:
با کاهش موانع مرتبط با قوانین و مقررات مختلف کشورها، معاملات با سرعت بیشتری انجام می‌شود.
انواع اعتبار اسنادی یوزانس
اعتبار اسنادی یوزانس بر اساس مدت زمان پرداخت به دو نوع تقسیم می‌شود:
- پرداخت ظرف 90 روز پس از بارنامه (B/L):
خریدار 90 روز از تاریخ صدور بارنامه فرصت دارد تا مبلغ مورد نظر را پرداخت کند. - پرداخت ظرف 30 روز پس از مشاهده اسناد:
خریدار 30 روز پس از دریافت اسناد از بانک فرصت دارد پرداخت را انجام دهد.
تفاوت یوزانس با اعتبار دیداری
اعتبار اسنادی یوزانس و اعتبار دیداری تفاوت‌های اساسی دارند. در یوزانس، خریدار می‌تواند پرداخت را در بازه زمانی معین به تعویق بیندازد، در حالی که در اعتبار دیداری، پرداخت باید بلافاصله پس از دریافت اسناد انجام شود. این ویژگی یوزانس به خریدار اجازه می‌دهد تا کالا را زودتر دریافت کرده و از کیفیت آن مطمئن شود.
مراحل عملیاتی یوزانس
برای درک بهتر نحوه کارکرد یوزانس، یک مثال عملی بررسی می‌شود:
- خریدار در کشور A، کالایی به ارزش 50,000 تومان از فروشنده در کشور B خریداری می‌کند.
- بانک خریدار اعتبار اسنادی یوزانس را صادر و به بانک فروشنده ارسال می‌کند.
- فروشنده کالا را ارسال کرده و اسناد حمل را به بانک خود ارائه می‌دهد.
- بانک‌ها اسناد را مبادله کرده و خریدار آن‌ها را دریافت می‌کند.
- خریدار پس از 60 روز، مبلغ را به بانک خود پرداخت می‌کند.
- بانک خریدار وجه را به بانک فروشنده منتقل می‌کند و فروشنده پرداخت خود را دریافت می‌کند.
مزایا و معایب یوزانس
مزایا:
- دریافت دوره اعتباری برای پرداخت
- امکان بررسی کیفیت کالا پیش از پرداخت
- مدیریت کارآمد سرمایه در گردش
معایب:
- ایجاد فشار مالی بر فروشنده برای مدیریت سرمایه در گردش
- ریسک بالاتر برای فروشنده در صورت تاخیر یا عدم پرداخت خریدار
تفاوت روش یوزانس با فاینانس
یوزانس و فاینانس دو روش تأمین مالی متفاوت هستند:
- یوزانس: شامل خرید کالا، خدمات، یا دانش فنی است و به خریدار اجازه می‌دهد پرداخت را به تعویق بیندازد.
- فاینانس: فقط شامل تأمین مالی به‌صورت وام است و معمولاً هزینه بیشتری به دلیل نرخ بهره وام دارد.
قوانین و بخشنامه‌های مرتبط با یوزانس در ایران
بانک مرکزی ایران در تاریخ 20 اسفند 1397، شرایط تأمین اعتبارات یوزانس را اعلام کرد. بر اساس این بخشنامه:
- تأمین ارز برای اعتبارات یوزانس فقط برای کالاهای دارای پروانه گمرکی و حمل پیش از تاریخ 31/1/1397 امکان‌پذیر است.
- نرخ ارز مورد استفاده مطابق نرخ رسمی اعلام‌شده خواهد بود.
نتیجه‌گیری
اعتبار اسنادی یوزانس ابزاری کارآمد برای تأمین مالی تجارت بین‌المللی است که خریداران را قادر می‌سازد کالاها را پیش از پرداخت دریافت کنند. با این حال، باید به مدیریت ریسک‌ها و مسئولیت‌های مالی مرتبط با آن توجه ویژه داشت. این روش برای کشورهایی که نیاز به واردات کالاهای اساسی دارند، ابزاری حیاتی محسوب می‌شود.
